Kréditu ba han-hemu nian barak liu kompara ho kréditu ba investimentu iha TL

DILI (TOP) – Governador Banco Central Timor – Leste (BCTL), Helder Lopes hateten, prosesu dezenvolvimentu sistema finanseira iha rai-laran seidauk la’o maka’s, tanba populasaun Timor-Leste barak liu mak asesu kréditu barak liu ba han-hemu (konsumu) nian de’it kompara ho asesu kréditu ba halo investimentu iha setor produtivu sira ne’e ki’ik tebes.

Eis Vise-Ministru Finasas ne’e hatutan, dadus hatudu setor privadu sira iha Timor-Leste durante ne’e foin mak to’o 17% mak asesu ba kréditu hodi halo atividade negósiu, no populasaun hamutuk 51% mak durante ne’e halo kréditu ba konsumu nian de’it. Ne’e katak, asesu kréditu ba han-hemu nian ne’e boot liu fali kréditu ba halo investimentu.

Problema seluk ne’ebé governador foun BCTL ne’e rejista mak iha tinan 2022, populasaun Timor-Leste foin to’o 64% mak iha ona konta bankaria, no populasaun sira seluk to’o oras ne’e seidauk iha.

"Rejiaun Pasífiku la hanesan ho ita, sira ninia kréditu ba setor privadu 92% kompara ho ita nian foin mak 17%,  no mós bainhira ita kompara iha rejiaun ASEAN ho Pasífiku sira iha 171% husi  Produtu Interna Bruto (PIB), ida ne'e dezafiu boot ida ne'ebé ita sei hasoru iha ita nia dezemvolvimentu setor finanseiru," Helder Lopes hato’o kestaun ne’e liu husi nia diskursu hafoin simu posse nu’udar Governador BCTL iha edifisiu BCTL, Acait-Dili, Kuarta 13 Setembru 2023.

Primeiru – Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão fó pose ba Helder Lopes, eis Vise-Ministru Finansas hodi asumi kna’ar hanesan Governador BCTL, no hanesan entidade ne'ebé jere mós Fundu Petrolíferu ho mandatu durante tinan 6, hahu husi tinan 2023 to’o tinan 2029 hodi substitui Abrão de Vasconselos husi funsaun hanesan Governador BCTL iha loron Kuarta 13 Setembru 2023./Net.

“Kréditu individu ba konsumu barak liu reprezenta 51% kompara ho kréditu ba investimentu  iha setór produtiivu, hanesan iha agrikultura turizmu, atu diversifika ekonómia. Kréditu ne'ebé limitadu ho funan boot tanba limitasaun iha sistema garantia no kuadru legail atu reforsa kontratu laiha padraun kontabilidade,” Helder afirma.

Governador foun BCTL ne’e esplika, limitasaun ba utilizasaun instrumentu polítika monetariu, tanba Timor-Leste sei uza dólar Norte Amérikanu, nu'udar rejime moeda ofisiál.

“Ne'e dezafiu ne'ebé Timor-Leste sei hasoru iha dezemvolvimentu setor finanseiru”.

Ho objetivu dezenvolvimentu setor finanseiru ba tempu naruk mak Timor-Leste atu iha sistema finanseira ne'ebé di'ak, no forte hodi suporta kresimentu no dezemvolvimentu ekonómiku inkluzivu no sustentavel.

Atu rezolve problema no dezafiu ne'ebé iha no atinze objetivu ida ne'e, Governador BCTL ne’e promete sei implementa estratéjia no programa prioridade sira hanesan; kontinua hadia kapasidade instutisional BCTL ho infrastrutura ne'ebé adekuadu, rekursu umanu ne'ebé kompotente no profisionál, halo sistema no ambiente kondusiva, promove kultura serbisu orientadu atu kontribui ba dezenvolvimentu ekonómika jerál.

 

Primeiru – Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão fó pose ba Helder Lopes, eis Vise-Ministru Finansas hodi asumi kna’ar hanesan Governador BCTL, no hanesan entidade ne'ebé jere mós Fundu Petrolíferu ho mandatu durante tinan 6, hahu husi tinan 2023 to’o tinan 2029 hodi substitui Abrão de Vasconselos husi funsaun hanesan Governador BCTL iha loron Kuarta 13 Setembru 2023./Net.
Marcelino Tomae
Author: Marcelino TomaeEmail: Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.

Online Counter