DILI (TOP) — Bankada opozisaun iha Parlamentu Nasionál kestiona maka’as viajen Prezidente Repúblika (PR), José Ramos-Horta, no Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão ne’ebé durante ne’e viajen hela de’it ba rai-liur hodi ‘abandona’ tiha Ministériu balun ne’ebé serbisu seidauk loos.
Deputadu FRETILIN, Florentinho Ximenes “Sinarai” kestiona maka’as viajen Xefe Estadu no Xefe Governu sira nia viajen ba rai-liur durante ne’e hodi seidauk realiza promesa sira ne’ebé promete tiha ona durante kampaña eleitoral no hafoin simu pose.
“Ita triste tanba ita nia Prezidente Repúblika mós la’o kuaze de’it iha aviaun leten la fó antensaun ba Minstériu sira ne’ebé serbisu la loos, Primeiru-Ministru mós iha liur sira na’in rua ba-mai troka-malu de’it, ita hanoin ba rai ida ne’e oinsá loloos, se hanesan ne’e bebeik povu ne’e hela de’it ho promesa mamuk, hela de’it ho buat mamuk, oinsá ba rai ida ne’e la’o ba oin,” deputadu Sinarai levanta kestaun ne’e iha sesaun plenaria Parlamentu Nasionál, Segunda 16 Outubru 2023.
Deputadu FRETILIN ne’e observa, Xefe estadu ho Xefe Governu ne’ebé la’o hela de’it ba rai-liur fó impaktu ba membru governu sira balun hala’o serbisu tuir sira nia hakarak de’it ho promesa oioin, no ikus mai rezultadu laiha.
“Foos nia folin kontinua sa’e ba bebeik, maibé bankada governu sira hatan hodi kontente de’it sira nia lideransa sira dehan folin tun ona, maibé realidade laiha, agora folin foos sa’e to’o ona $19.50 Centavos,” nia esplika.
Nia konsidera politika governu ne’ebé preve ona osan lubuk ida hodi fó subsidiu ba importador sira, maibé folin foos kontinua sa’e ba nafatin iha área rurál to’o ona U$ 20, tanba bankada FRETILIN konsidera governu fó subusidiu ba kompañia sira atu selu de’it tusan, maibé realidade foos folin la tuun, lei fó hela dalan ba governu atu halo intervensaun ba merkadu, intervensaun ne’e fó fali osan ba kompañia sira.
Deputadu CNRT, Natalino dos Santos kontra maka’as deklarasaun deputadu FRETILIN, Sinarai nian, tanba tuir deputadu CNRT ne’e katak, viajen Xefe Estadu no Xefe Governu ba rai-liur ne’e atu hametin no hamorin liu-tan imajen Timor-Leste iha mundu internasional, no atu konvense no influensia investor estranjeiru sira bele mai investe iha Timor-Leste hodi nune’e bele loke kampu serbisu foun barak ba Timoroan sira iha rai-laran.
“Ha’u hakarak hatete iha Timor-Leste ne’e, la’ós nasaun izoladu, tanba ne’e mak Xefe Estadu sai ba liur halo misaun serbisu, nune’e mós Pimeiru-Ministru sai ba rai-liur la’os ba halimar de’it, tanba Timor-Leste tenke nakloke hodi partisipa iha forum internasionál hodi lori Timor ba mundu,” deputadu Natalino kontra deputadu Sinarai.
Kona-ba problema folin foos kontinua sa’e, deputadu Natalino katak, problema ne’e kada semana sempre levanta iha Parlamentu Nasionál hodi husu ba governu presija buka solusaun, tanba problema ne’e la’os iha Timor de’it, maibé nu’udar problema mundial ida.
“Tanba ida ne’e ha’u husu ba meza komisaun hotu-hotu, komisaun ne’ebé relasaun asuntu foos nian oinsá tun ba halo fiskalizasaun hodi buka tuir tanba saida maka folin sa’e nafatin”, nia rekomenda.
Kona-ba problema pasaporte nian, deputadu ne’e esplika katak, iha ona kaderneta hamutuk 700 mak to’o ona iha Timor-Leste, maibé sei presija teste viabilidade hodi haree nia kualidade ba aeroportu sira ne’ebé Timoroan tama-sai. Pasaporte ida ne’e mós sei fó prioridade uluk ba ema ne’ebé moras ba halo tratamentu iha rai-liur ne’ebé emite ona pasaporte 400 ba sira moras iha Hopsital Nasionál Guido Valadaders, 14 ba ema sira ne’ebé akompaña, no emite ona hamutuk 23 ba ema sira ne’ebé ba iha asuntu urjente.
“Tanba ida ne’e ha’u husu ba kolega sira atu foti kestaun ida ne’e tenke halo klarifika uluk lai mak ita kestiona, tanba ha’u bele dehan katak, Governu iha dever atu rezolve sasan sira ne’e, maibé nia prosedimentu ne’e mak halo ema barak preokupa,” deputadu Natalino esplika.
