MALUK Sarani sira, ohin ita tama ona iha Semana Santa, semana importante liu iha ita nia fiar sarani nian. Semana Santa ne’e hanesan Missa naruk bót ida. Misteriu sira ne'ebé ita selebra iha Eukaristia nia laran, sira ne’e mak ita selebra iha Semana ne’e nia laran: Kristu nia Paixaun, nia Mate, no Nia Moris Hi’as.
Hahú Domingu Ramos ita selebra Kristu nia Paixaun, hahú tama ba Sidade Jerusalem. Hafoin iha Sexta-feira Santa, iha hanoin Nia iha dalan Kruz no nia Mate. Ikus mai iha Domingu Resureisaun ita selebra ho fiar no ksolok Kristu nia Moris Hi’as manan mate.
Iha Semana Santa nia klaran, iha misteriu sira ne’e nia lét, ita hanon hikas fali kalan Kristu saran futar Aan ba mate, hanorin ukun fuan domin, husik hela Nia futar Isin no Ran mai ita. Misteriu sira ne’e duni mak tinan ba tinan ita selebra iha Eukaristia hodi agradese Misteriu boot maksoyn ne’e.
Ita repete fila-fila liafuan Konsiliu nian: Eukaristia mak sentru moris sarani nian. Eukaristia mak moris sarani nia hun no tutun. Ita mós repete fila-fila lialós ida ne’e: Semana Santa (Na’i Jesus nia terus, mate, no moris hi’as) mak misteriu boot liu, tempu importante liu iha ita nia fiar no ita nia liturjia tomak. Nune’e, laiha buat ida nebé importante liu, sentral liu, no kmanek liu: hanoin no hola parte iha Eukaristia iha Semana Santa nia laran. Tanba, hosi tempu ida ne'ebé importante liu hotu ne’e mak sai Eukaristia nu’udar sakramentu boot liu hotu, sentru moris Igreja nian.
Iha Semana Santa Na’i Jesus tama nu’udar Liurai iha sidade Jerusalem, ema tesi lia ba Nia, Nia hetan kastigu, mate, ema hakoi Nia, no ikus mai Nia moris hi’as hodi manan mate. Maibé ita nia atensaun ba uluk kalan ida nebé Na’i Jesus ho nia apostolu sira han kalan hamutuk ba dala ikus. Ne’e mak kalan ida kalan Eukaristia nian, kalan domin bót liu nian, iha kalan ne’e Na’i Jesus halo Eukaristia. Na’i Jesus uza buat simples ida, fahe paun no tua ba malu, hodi hatudu ba Nia sakrifisiu iha Kruz saran Án ba ita ho kriatura tomak nia salvasaun. Paun no tua nebé Nia fahe ba Nia apostolu sira ne’e mak Na’i Jesus nia futar Isin no Ran rasik, Nia be ema hedi iha Kruz, nia be saran ba mate. Nune’e ita be dodok tan sala, bele hetan perdaun no moris foun. Na’i Maromak hadomi ita to’o rohan, to’o konsekwensia nebé boot liu, entrega Aan ba mate. Missa nebé ita selebra loro-loron ka domingu-domingu la seluk la lét ida: ita selebra domin boot liu ne’e.
Evangellu sira nebé ita hanaran sinoptiku (Mateus, Markus, Lukas) hotu-hotu haktuir kona ba instituisaun Eukaristia ne’e. Maibé Evangelhu S. João la haktuir buat ida. Maski nune’e, S. João haktuir Eukaristia nebé Na’i Jesus hatudu ho modu oinseluk: ne’e mak Na’i Jesus fase Nia apostolu sira nia ain ! Iha Eukaristia Na’i Jesus ‘fahe nia moris’ ba ita, katak halo nia moris serbi ba ita nia di’ak. Iha hahalok fahe paun no tua ka hahalok fase apostolu sira nia ain Na’i Jesus hatudu katak Nia fahe nia moris, atu ita hotu no ita ida-idak simu moris ne’e nia rohan. Ne’e mak nia sakrifisiu. Na’i Jesus promete, ema se hola parte iha nia terus, sei hetan Nia gloria nia rohan, iha moris rohan laek.
Iha Missa ita selebra domin boot Eukaristia nian ne’e, maibé moris tuir domin bót ne’e iha ita nia moris lor-loron. Wainhira ita halo sakrifisiu, fahe ita nia moris ba ema seluk, ida ne’e katak ita hola parte lolós iha Na’i Jesus nia Eukaristia. Eukaristia la’os de’it missa nebé ita reza hamutuk. Eukaristia mak sentru ita moris lor-loron nian, iha ita nia karidade. Wainhira ita lori ita nia kruz, wainhira ita fahe paun, wainhira ita fase ema seluk nia ain, wainhira ita mate ba salan tan hadomi Kristu, ita halo Eukaristia ne’e.
Krizi bót iha ita nia rain ohin loron hahú aan iha atitudi no hahalok hotu nebé la’o hasoru hanorin nebé Kristu hatudu iha Semana Santa ne’e. Mai ita harohan no haka’as án atu ita nia hadera án no grasa Paskua nian hafoun duni ita, hakbít ita atu hahú duni episode foun ida nebé diak liu. Ida ne’e mak ita nia Resureisaun: moris hi’as fali hosi ita nia mate iha krize ida ne’e. Mai ita hotu hafoun fali ita nia domin ba Eukaristia iha Semana Santa. Grasa bót tempu espesial ne’e nian sei tulun ita. Boa Semana Santa ba ita hotu. Amen.
