DILI (TOP) – Númeru kazu positivu foun ba moras virus corona (Covid-19) oras ne’e rezista tan ema nain 11 husi Dili hodi sa’e ba hamutuk nain 76 ona iha rai-laran.
Rui Maria de Araújo, Kordenador Forsa-Tarefa ba Prevensaun no Mitigasaun Surtu Covid-19 iha Timor-Leste, CIGC-SS) esplika, progressu prevensaun surtu Covid-19 iha Dili, husi horseik mai ohin, amostra ne’ebé rekoella iha atividade buka tuir kontaktu besik, no mós vizilansia sintinela iha tan kazu positivu hamutuk nain 1.
Nia konta, kazu pozitivu 1, husi Aldeia 4 de Setembru, Suku Comoro, Postu Administrativu D.Aleixo, Munisipiu Dili. Pozitivu ida ne’e kontaktu besik ho kazu iha cluster Ministériu Transportes e Comunicações (MTC).
Kazu pozitivu 4, husi Aldeia Frekat, Suco Bairro Pité, Postu Administrativu D.Aleixo, Munisipiu Dili. Pozitivu ida ne’e kontaktu-besik ho kazu ida iha cluster Ministeriu Finanças.
Kazu pozitivu nain 4, profisionál saúde ne’ebé halo formasaun Emergency Obsterics and Neonatal Care (EMONC) iha HNGV. Sira kontaktu-besik ho profisionál saúde ida ne’ebé mós halo formasaun hanesan iha HNGV, ne’ebé anunsia pozitivu iha dia 10 de Marsu.
Hamutuk hotu sira nain 5 ne’ebé tuir formasaun EMONC no detetadu nu’udar kazu pozitivu, la’os servisu iha HNGV, maibé nu’udar kontaktu-besik husi profisional saúde ida ne’ebé pozitivu iha dia 9 de Marsu.
Kazu pozitivu 2, rezultadu husi vijilánsia sentinela iha Sentru Saúde Formoza (ida hela iha aldeia materestu, Vila Verde, ida iha Fatuhada)
“Ho nune’e, kazu detetadu ka pozitivu iha Dili husi dia 7 de Marsu to’o ohin, hamutuk hotu 47,” nia hateten liu husi konferensia ba imprensa iha Sala Situasaun, Sesta 12 Marsu 2021.
Nia dehan, ho baze ba informasaun foun ne’ebé ekipa konjunta saúde nian rekolle, foku/agrupamentu/cluster kazu pozitivu iha Dili, hetan revizaun hanesan tuir mai:
- BTN II-Terra Santa, Suku Madohi: kazu 6.
- Aldeia Gólgota, Madohi: kazu 3.
- Aldeia Lurumata, Suco Madohi: kazu 2.
- Aldeia 4 Setembru, Comoro: kazu 2.
- Aldeia Fomento I, Suku Comoro: kazu 3.
- Aldeia 05, Suku Fatuhada: kazu 3.
- Bebonuk: kazu 2.
- Delta: kazu 1.
- Aldeia Frekat, Suku Bairru Pite: 3 (cluster foun).
- Ministériu Finansas: kazu 3.
- SEFOPE: kazu 9.
- Ministério Transportes e Comunicação: kazu 2.
- EMONC (Emergency Obstetrics and Neonatal Care) training/Hospital Nacional Guido Valadares: kazu 5.
- Formoza: kazu 2.
Nia esplika, kazu 47 ne’e fahe ba cluster 14, namkari iha instituisaun 3, eventu 1 & Suku 6 iha Postu Administrativu D. Aleixo, no mós Postu Administrativu Vera Cruz.
“Aproveita esplika ba populasaun katak, dadus ne’ebé iha relasiona ho HNGV, hatudu katak seidauk iha profisionál saúde seluk tan, ne’ebé servisu iha HNGV, maka hetan kontájiu husi kazu pozitivu ida ne’ebé anunsía iha dia 9 de Marsu”.
Nia hatutan, sira hotu ne’ebé iha kontaktu-besik ho kazu ida ne’e, halo hotu test ona, no iha hotu ona kuarentena. Kontájiu ne’ebé akontese iha unidade pediatria & maternidade ninia hun mai husi liur, no seidauk hatudu katak naklekar ba unidade seluk iha hospital nia laran. Maski nune’e, dirijente sira iha HNGV, hahú reduz ona prestrasaun asisténsia médika ne’ebé la’os espesializada, iha area maternidade no pediatria, durante loron 3 nia laran, tuir protokolu kontinjénsia hospital nian rasik. Servisu sira seluk, hanesan emerjénsia, konsulta ambulatória, no servisu iha area espesializada seluk, nafatin funsiona hanesan baibain.
Ekipa konjunta saúde iha Munisipiu Baucau buka-tuir kontaktu-besik husi kazu pozitivu iha Dili, hasai amostra lori mai análize iha laboratoriu. Kontaktu-besik ida tenki lori mai kuarentena iha Dili.
“Kazu foun agora hamutuk 11, kazu rekuperadu laiha, no kazu ativu hamutuk 76”.
Nia fó hanoin ba populasaun katak Rezolusaun Governu No12/2021, 8 de Marsu kona-ba serka sanitaria iha Munisipiu Dili, proibi ema atu tama sai husi Dili.
“Hotu-hotu tu’ur hakmatek iha fatin. Autoridade ne’ebé bele autoriza ema nia movimentu maka Brigadeiro General Aluk, Diretor Centro Integrado Gestão de Crises. Resolução Governo ne’e mós obriga sidadaun hotu iha sidade Dili, atu halo konfinamentu domisiliáriu jeral. Ida ne’e signifika, hela iha uma, labele sai. Sai deit wainhira presiza tamba moras, hola hahán, ou sira ne’ebé halo servisu esensiál”.
Nia esplika, ema barak sirkula informasaun iha rede social sira, kona-ba kazu pozitivu ne’ebé grave no ‘’hein deit ona’’. Balun fali sirkula fotografia ema halo sermonia funeral, hodi dehan ‘’rate metinaro ohin resmi hakoi covid ona’’.Balun fali nafatin sei ‘’deskonfia’’ katak moras Covid-19 la ziste, governu maka politiza, no seluk tan. Iha situasaun Pandemia iha fatin hot-hotu, mosu mós fenómeu ne’ebé matenek nain sira hanaran ‘’infodemia’’, katak informasaun barak demais, no informasaun ne’ebé la informa, maibé ‘’dezinforma’’ no buka atu kuda dúvida, hamosu deskonfiansa, no halo tauk ema. Autoridade estadu nian ne’ebé servisu loron no kalan atu prevene & mitiga surtu COvid-19 iha Timor-Leste, komprometidu atu nafatin hato’o informasaun ne’ebé lo’os no faktual kona-ba buat hotu relasiona ho Covid-19, liu husi konferénsia imprensa regular. Sei la subar buat ida, sei hato’o informasaun hotu ba Povu, tamba ita hotu hamutuk iha batalla ida ne’e. La iha razaun atu subar buat ida, tamba la iha duni buat ida atu subar.
