Oekusipost.com Dili – Bankada FRETILIN iha Parlamentu Nasionál ezije ba Prezidente Autoridade ba Rejiaun Administrativu Espesial Oe-Kusi Ambeno, José Luis Guterres “Lugu” tenke bo’ok a’an itoan hodi halo identifikasaun ba Ambeno oan sira ne’ebé oras ne’e hasoru hela problema hamlaha iha kapital nasaun.
Periodu Estadu emerjénsia ne’ebé anunsia iha loron Sesta, 27 Marsu liuba to’o 26 Abril foin lalais difikulta tebes Ambeno oan sira iha Dili laran. Liliu sira ne’ebe dudu karosa fa’an pentolan, motorista transporte privadu sira hanesan mikrolet no taxi inklui badaen sira, no liliu estudante sira oras ne’e hasoru problema hamlaha, tanba sira labele ba Oe-Kusi Ambeno.
Desijaun governu nian hodi transporta de’it kombustivél ba rai-ketan ne’e, maibé bandu lori ema ba-mai Oe-Kusi Ambeno. Entretantu, movimentu sidadaun sira husi munisipiu ida ba munisipiu sira seluk, livre. Ho desijaun ne’ebé laiha balansu, durante ne’e prejudika tebes Ambeno oan sira iha kapital nasaun.
Bazeia ba dadus ne’ebé iha, estudante Oe-Kusi Ambeno oan sira iha Dili laran kuaje 1000 ne’ebé balun hela iha uma aluga, no balun hela ho familia sira.
Deputadu Joaquim dos Santos husi bankada FRETILIN preokupa tebes ba situasaun ne’e. Atu solusiona problema ne’e, deputadu Joaquim fó alternativa no solusaun balun ba Prezidente Autoridade RAEOA, José Luis Guterres “Lugu” tenke identifika ona ema sira ne’e iha Dili laran, no koordena ho governu atu bele apoiu sira ho lalais, tanba faktu hatudu ema sira ne’e durante ne’e hasoru duni problema hamlaha. Solusaun ida seluk, mak autoridade mós tenke uja kapasidade negosiasaun di’ak hodi negosia ho governu sentral atu bele transporta no mobiliza sasan nesesidade báziku husi nasionál ba rai-ketan ne’e.
Nia hatutan, medida sira durante Estadu emerjénsia ne’e la bandu movimentu sidadaun sira iha rai-laran, maibé tenke mantein distansia sosial ne’ebé mundu tomak fiar nu’udar aktu prevensaun ida ne’ebé efetivu hodi hado’ok a’an husi moras virus corona (COVID-19).
"Sirkula ne'e la'os governu taka total, tanba atu labele impede ema nia direitu sirkulasaun ne'e ita nia governu iha medida para oinsa ita kumpre nafatin distansia sosial hodi kontrola nafatin atu labele hadaet virus ne'e," hatete deputadu Joaqum ba Oe-Kusi Post iha Parlamentu Nasionál Tersa 28 Abril 2020.
Tuir nia katak, bainhira governu la husik ema atu halo sirkulasaun iha rai laran ne'e la respeita ona ema ninia direitu ba liberdade sirkulasaun nian ne'e.
"Tanba saida mak husi Oe-Kusi Ambeno labele sirkula mai Dili no husi Dili labele ba Oe-Kusi Ambeno, ne'ebé Prezidente RAEOA tenke koordena ho governu atu regula. Nune'e, povu Oe-Kusi Ambeno liliu mak estudante sira bele halo sirkulasaun hodi foti hahan,” nia sujere.
"Ha'u husu ba Prezidente RAEOA José Luis Guterres tenke identifika Oe-Kusi Ambeno oan sira hela iha Dili hodi bele hatene sira ninia problema liu-liu iha situasaun Estadu emerjénsia ne'e sira presiza saida enkuantu sira labele sirkula ba Oe-Kusi Ambeno, se la’e ita kria diskriminasaun," deputadu Joaquim kestiona implementasaun medida Estadu emerjénsia ne’ebé durante ne’e diskrimina tebes Oe-Kusi Ambeno maske rai-ketan ne’e parte ida husi Timor-Leste.
Nia hatutan, desijaun taka total movimentu ema husi Dili ba rai-ketan ne’e nu’udar dezastre boot ida ba estudante oan sira iha Dili laran. Nune’e, nia sujere ba Prezidente Lugu atu halo negosiasaun ba assuntu ne’e.
“Ro ba-mai lori de’it ema nain 100 ne’e mós di’ak ona hodi sira bele foti hahan, se la’e susar,” nia sujere.
Entretantu, iha semana kotuk, ro SUCCESS konsege lori de’it kombustivél tonelada 28, maibé la lori ema ida, tanba kestaun ne’e seidauk hetan solusaun entre governu sentral ho autoridade Oe-Kusi Ambeno.
