DILI (TOP) – Moras virus corona globalmente hamate ona ema barak iha mundu rai-klaran, maibé seidauk rezista Timoroan ida mate.
Autoridade Polísia Nasional Timor-Leste (PNTL) munisípiu Baukau hamutuk ho ekipa saúde Baukau, iha loron Kinta 4 Marsu 2021, halo serka ba detein sidadaun feto ida ho inisiál DA iha suku Tirilolo, Postu Administrativu Baukau-Vila, munisipiu Baukau.
Informasaun ne’ebé The Oe-Kusi Post rekoella hosi sasin lubun iha rezidénsia sidadaun feto ne’e nian iha arredores antigu PLN, Tirilolo, Baukau katak, autoridade sira halo detensaun ba sidadaun feto ne’e tanba simu informasaun katak nia foin tama husi Kovalima ba Baukau, seluk fali dehan nia foin mai hosi Atambua no balun fali dehan nia ne’e pozitivu Covid-19.
Fonte TOP nian katak, hafoin lori sidadaun feto ne’e ba konfinamentu obrigatóriu, no husu tuir nia orijen loloos ne’e mai hosi ne’ebé no nia dehan mai hosi BTN2, Tasi Tolu, Komoro, Dili, la’os husi Kovalima no Atambua.
Fonte ne’e hatutan, iha Dili nia hela ho nia katuas-oan ho inisiál RD iha uma aluga ida ne’ebé la seluk la le’et, uma ne’e nia-maun ho nia bin nian (sira inan bin-alin). Nia mós hakfodak derrepente de’it Polísia sira hamutuk ho ekipa saúde detein nia la ho razaun. At liu-tan, dehan nia iha sintoma Covid-19 maske seidauk iha rezultadu teste laboratóriu no nia nunka halo teste Covid-19 iha nia-moris tomak.
Ho informasaun hosi Baukau, ekipa saúde hamutuk ho autoridade Polisia Dili halo serka no ba foti tan feto ne’e nia katuas-oan iha aldeia Tera Santa, suku Madohi, Postu Administrativu Dom Aleixo, Munisípiu Dili, lori ba konfinamentu obrigatóriu. Prezensa ekipa Saúde ho Polísia lubun halo komunidade sira hela besik ta’uk no trauma.
Informasaun balun ne’ebé TOP asesu husi fonte informasaun sira iha BTN2, Tasi Tolu, katak Polísia ho ekipa saúde mai foti ema nain haat (4) iha kos ne’ebé nia-na’in maka Bosco Lobato, la esplika buat ida no nunka informa buat ruma ba komunidade sira hela besik iha área ne’ebá.
“Sira mai ho forsa dehan de’it katak ami foti ema ne’e tanba simu informasaun hosi Baukau katak ema ne’e nia fen Covid-19,” komunidade balun haktuir ba TOP.
Ekipa saúde lori feto ne’e nia katuas-oan ho tan abitante nain tolu seluk, aman, inan no oan tanba hela kos hamutuk ho ema ne’ebé deskonfia Covid-19 baze ba informasaun hosi ekipa saúde no Polísia Baukau.
Abitante sira iha BTN2, Tasi Tolu, Dili, pániku no trauma tebes. balun fo sasin katak, sira la fiar ema ne’e Covid-19, tanba feto ne’e ho nia katuas-oan durante ne’e iha de’it Tasi-Tolu no semana rua liubá maka hamutuk ho família sira hotu iha Tasi-Tolu ba Baukau halo seremonia ritual sau-batar.
“Se dehan sira foin mak mai hosi Atambua ka foin maka mai hosi Kavalima ne’e bosok no la loos. Tanba alin mane ne’e serbisu dadeer-dadeer ba foti fo’er ho karreta, no nia ferik-oan mak iha uma. Tinan ida liu ona sira muda hosi Ermera mai hela iha Tasi-Tolu. Ami la haree sira ba Atambua to’o de’it polísia mai foti alin mane ne’e ohin kalan,” haktuir família balun ne’ebé hela besik ho RD ho DA.
Hosi sorin seluk, Bosco Lobato nu’udar uma na’in ne’ebé fó aluga uma ba RD ho DA hela ne’e hateten, DA ne’e sira nia alin feto (nia fen nia alin hosi inan-bin alin) durante hela iha uma ne’e nunka ba Kovalima sa tán Atambua.
“Dala ruma ha’u ho ami nia karreta ba pasiar iha Liquiça ka ba Baukau, ami bolu malu la’o hamutuk, se sira ba fatin ruma mós sempre mai fó hatene ami. Durante ne’e sira nain-rua nunka sai hosi Dili. Mane oan ne’e serbisu ra’ut fo’er iha Dili laran hodi hetan netik osan ba han-hemu nian. Ha’u hatene momoos sira-nain rua nunka ba Atambua ka ba Kovalima,” Bosco Lobato hateten.
Bainhira ekipa saúde ho Polísia mai foti RD ho família ida seluk, kompostu hosi aman, inan no oan iha kos, Bosco Lobato hakbesik duni ba husu tanba sai mai barak loos ne’e? Polísia balun lia tun dehan, “ami simu informasaun hosi Baucau ema sira ne’e iha kontaktu ho ema COVID-19 agora iha hela Baukau.”
Familia lubun iha Tasi Tolu prontu fó sasin kona-ba RD ho DA ne’e nunka sai hosi Dili ba Atambua ka ba Kovalima.
“Alin feto ne’e foin husu ba nia katuas-oan dehan nia atu ba Baukau haree nia oan mane iha Baukau. Aproveita ba haree nia oan, nia mós ba vizita sira-nia inan nia rate iha suku Kaibada Uaima’a no liu ba vizita família sira iha besik ne’eba, maibé hakfodak dehan fali nia Covid-19. Ida-ne’e mak ami sente buat ruma laloos,” Bosco Lobato hateten.
Informasaun seluk ne’ebé TOP simu hosi fonte sira serbisu iha EDTL, Tirilolo, Baukau, katak ohin loron tomak ekipa saúde halo teste no hasai amostra ba abitante sira balun iha EDTL, liuliu DA nia oan sira no DA rasik. Tuir planu, Sesta 5 Marsu 2021, sei hasai amostra ba abitante hotu ne’ebé serbisu iha EDTL, Tirilolo, Baukau.
Maibé, informasaun balun katak entre ema sira ne’ebé autoridade sira ka’er ne’e ida hatudu rezultadu negativu ona.
To’o notísia ne’e tun , TOP seidauk hetan konfirmasaun ho autoridade polisia inklui Ministeriu Saúde, no mós Sala Situasaun Centro Integrado Gestaun Crize (SS-CIGC).
Maibé, tuir informasaun balun ne’ebé TOP asesu iha SS-CIGC Sesta 5 Marsu 2021 katak, autoridade saúde no seguransa sira rona informasaun husi komunidade sira iha Tasi-Tolu katak, ema ne’e foin mai husi Atambua ho ro tun iha Tasi-Tolu, no hela durante semana ida ona molok atu ba Baukau maka autoridade sira rona informasaun no ba halo serka no ka’er hodi hatama ba konfinamentu obrigatoriu.
Entretantu, Bosco Lobato nu’udar uma na’in ne’ebé fó aluga uma ba RD ho DA hela ne’e hateten, DA ne’e sira nia alin feto (nia fen nia alin hosi inan-bin alin) durante hela iha uma ne’e nunka ba Kovalima sa tán Atambua.
