AMBENO (TOP) – Fasil tebes ba negosiante balun iha Oe-Kusi Ambeno hodi manipula sasan sira nia folin, tanba seidauk hetan kontrolu máximu husi AIFAESA.
Situasaun manipulasaun ba foos no kombustivél nia folin ne’e akontese hafoin ro SUCCESS ne’ebé la halo viajen Dili-Oe-Kusi Ambeno kuaje semana tolu ona, tanba sei halo hela manutensaun.
Bazar Numbei akontese iha kada loron Sábadu, no iha loron Sábadu 18 Jullu 2020, The Oe-Kusi Post (TOP) observa iha merkadu Numbei ne’e akontese haksesuk malu entre makfaan no maksosan sira kona-ba sasan sira nia folin ne’ebé karun to’o kesi kakorok, tanba foo ho 20Kg antes ne’e nia folin mak $ 10.50 centavos (dolar sanulu centavos lima nulu), maibé oras ne’e nia folin sa’e ba $ 13.30 centavos, no foos ho 25Kg antes ne’e ho folin $ 12.50 centavos, oras ne’e nakfilak ba $15.50 centavos.
Folin hirak ne’e akontese iha Oe-Kusi Ambeno villa, maibé tuir informasaun balun ne’ebé TOP asesu katak, iha parte foho folin ba sasan hirak ne’e entre $17.50 centavos no $18.50 centavos.
Durante semana tolu ona, ro Berlin Nakforma mak halo operasaun ba mai Dili-Oe-Kusi Ambeno, no labele transporta sasan barak liu inklui foos no kombustivél ba Oe-Kusi Ambeno.
Negosiante Lorencio Caunan katak, sasan folin hahu karun ona, tanba nia rezerva hahu menus ona iha Oe-Kusi Ambeno.
Caunan argumenta, situasaun ne’e mosu no akontese, tanba kauza husi ro ida de’it mak halo operasaun ba-mai Dili ne’ebé labele transporta sasan barak husi rai boot ba rai ki’ik Oe-Kusi Ambeno.
“Situasaun ne’e akontese iha ro SUCCESS a’at. Stock foos menus kuaze semana tolu ona, ne’ebé hanesan ohin ita hare dadauk populasaun sira atu hola, maibé ohin ha’u mai husi Dili lori de’it saka 50. Ha’u to’o de’it porto Mahata ema hadau hotu ona,” hateten Caunan ba TOP iha bairo Masi, suku Costa, postu Pante Macassar, Oe-Kusi Ambeno Tersa 21 Jullu 2020.
Caunan esplika, ho auzensia ro SUCCESS nian difikulta tebes negosiante sira atu transporta sasan nesesidade báziku sira ba Oe-Kusi Ambeno, tanba ro Berlin Nakroma ne’e ro pasajeiru nian ne’ebé la permite atu tula sasan barak.
“Ro SUCCESS durante ne’e mak spesifiku tula sasan barak ba-mai Dili-Oe-Kusi Ambeno”.
La’os foos de’it mak folin karun, maibé folin kombustivél mós oras ne’e hahu karun ona, tanba gazolina ne’ebé ense ba aqua boot nakonu antes ne’e ho folin $2, oras ne’e sa’e ba $3. Situasaun ne’e akontese bainhira estasaun kombustivél husi kompañia Irmão Timor mohu (hotu) iha loron Kuarta 22 Jullu 2020 oras dadersan, no liu de’it oras balun makfaan sira hahu hasa’e ona kombustivél nia folin.
Ho situasaun ne’e, nain ba kompañia Irmão Timor, Bee Kheong Mak “Abi” husu ba autoridade seguransa sira ho ministériu relevante tenke halo intervensaun hodi netraliza sasan sira ne’ebé folin karun derepente fila ba folin normal nian, tanba ida ne’e viola no prejudika tebes konsumedor sira nia direitu.
“Ha’u nia pertamina besik atu hotu, ha’u la faan ona ho jerigen mai faan de’it aqua ida ne’e iha semana kotuk mak halo hanesan ne’e, maibé ohin gazoliña hotu ho mina rai ita hare ema barak komesa manipula folin sasan hanesan ho foos hotu, entaun PNTL ho MTCI presija hare kestaun ne’e, tanba agora iha situasaun Covid-19 sasan la mai liu husi fronteira,” hateten Abi ba TOP iha Sikluli, Oe-Kusi Ambeno, Kuarta 22 Jullu 2020.
Atu rezolve situasaun ne’e, Abi dehan nia konsulta ona ho Prezidente Autoridade ba RAEOA no Konsuladu Indonézia nian iha Oe-Kusi Ambeno atu oinsa bele hatama sasan balun liu husi fronteira rai-maran.
“Ne’e mak ita husu ba negosiante sira labele manipula sasan nia folin, no mós motorista sira labele pániku, tanba semana oin hanesan ne’e ha’u nia mina sei mai to’o atu netraliza manipulasaun ba folin gazoliña ne’e,” Abi promete.
