MAUBISE (TOP) – Bainhira Indonézia halo invazaun mai Timor-Leste, Kay Rala Xanana Gusmão nu’udar soldadu ida hala’o serbisu iha Loes.
Membru Commite Central FRETILIN (CCF) husi 1975 ne’ebé nunka rende to’o ohin loron konta, bainhira akontese invazaun nia iha hela mota Loes.
“Ha’u liu husi Maubise ne’e iha fulan Dezembru 1975. Inimigu tama, ha’u iha fronteira, iha Loes, tahan inimigu iha mota Loes. Antes inimigu tama, hadau tiha Aileu, ami mai tiha iha ne’e,” Xanana konta historia ne’e bainhira hasoru malu ho komunidade Maubise sira iha salaun parokia Maubisse Kuarta 03 Novembru 2021.
Komandante em Chefe das FALINTIL, Kay Rala Xanana Gusmão hasoru malu ho komunidade sira iha munisipiu Ainaro, Postu Administrativu Maubise, Kuarta 03 Novembru 2021. Foto TOP/Raimundos Oki
Xanana hatutan, bainhira to’o iha Maubise, forsa Indonézia kontinua hadau fatin barak, no komesa tama ona iha Aileu hodi hakat ba iha Maubise.
“Maka ami membru CCF halo reuniaun iha uma ida iha rezidensia amo paroku nian kotuk ne’e, uluk uma ida iha ne’eba, maibé agora laiha ona. Ami halo reuniaun iha fatin ne’e desidi ida-idak ba nia rain hodi mobiliza povu atu luta hasoru inimigu ne’e. Ho ida ne’e maka ha’u sai husi ne’e ba Turiskai, ba Laklubar liu ba Manatuto hodi organiza povu,” Xanana konta.
Nia hatutan, molok ba Manatuto, nia mós ba ho Nicolau Lobato ba ko’alia ho Rogerio Lobato iha Same, Manufahi tanba dehan katak ema atu fó apoiu.
“To’o ne’eba rona katak, susar, susar tanba parte tasi nian mós inimigu okupa hotu ona. Susar tebes ita atu simu kilat musan husi liur atu halo funu”.
Xanana konta bainhira kampaña boot mosu iha tinan 1977, FALINTIL sira iha kilat 32000 resin ho musan. Maibé, kilat sira ne’e la konsege satan forsa inimigu nian hodi inimigu sira sobu hahu husi parte fronteira to’o Ponta Leste. Nune’e hela de’it, to’o baze apoiu rahun iha tinan 1978 to’o 1979, no tama ona tinan 1980 maka nia sai husi Ponta Leste, Mehara hahu re-organiza funu.
“Iha Marsu 1981, ha’u re-organiza fila-fali kilat sira ne’e la to’o 600, no kilat musan mós laiha ona. Uluk 1975 iha kilat hamutuk 32000 ho musan kompletu mós lakonsege satan ona inimigu nia forsa, sa tan iha tinan 1981 iha de’it ona kilat la to’o 600, membru CCF barak maka rende ona, komandante didiak FALINTIL sira mós balun mate no balun rende ona, ita atu manan funu oinsa?”.
Komunidade sira iha Maubise simu Komandante em Chefe das FALINTIL, Kay Rala Xanana Gusmão ho dansa kultura no lo'ok bua-malus iha Maubise, Kuarta 03 Novembru 2021. Foto TOP/Raimundos Oki
Xanana esplika, ho situasaun difisil ne’e maka dalan nakloke ba ema hotu hodi partisipa iha funu naruk ne’e. Funu ne’e forsa ho forsa maka halo funu ba malu, no guerillia ne’e povu maka halo funu. Povu maske liman mamuk, maibé nia kontribuisaun ba funu ne’e importante tebes. Tanba ne’e maka se de’it maka hakarak luta ba ukun rasik aan, maske nia mai husi partidu UDT, APODETI, balun Hansip, la presija tama ba FRETILIN, bele involve de’it.
“Tanba ne’e maka hansip sira mós komesa fó kilat-musan, fornese informasaun no seluk tan. Sira iha rede klandestina mós fofoun hakarak halai hotu ba ai-laran, maibé ha’u dehan la’e, imi tenke iha villa laran, tanba iha ai-laran ne’eba kilat laiha ona. Imi tenke hela iha ne’e hodi fornese informasaun ba ai-laran atu ajuda bele trasa planu no estratejia,” Xanana esplika.
Xanana hatutan, ho mudansa iha estratejia ne’e maka halo funu ne’e sai nain ba ema hotu ne’ebé hakarak ba ukun rasik-aan. Katak, funu ne’e nakfilak ba guerilia ona. Guerillia katak povu maka halo funu, no funu katak exersitu rua maka halo funu ba malu.
Author:Raimundos OkiWebsite:https://www.oekusipost.comEmail:Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.
