Oekusipost.com Dili – Prezidente Repúblika (PR), Francisco Guterres Lú Olo hato’o ona kondolénsia ba matebian dotor Daniel Murphy ne’ebé nia iis kotu iha Tersa kalan 14 Abril 2020.
Tuir karta komunikadu ne’ebé Oe-Kusi Post asesu husi Gabinete Media Palásiu Prezidensial, PR Lú Olo simu ona notísia kona-ba Dr. Daniel John Murphy ne’ebé mate derrepente!
Saudozu Daniel John Murphy moris iha Iowa, Estadus Unidus Amérika, iha loron 23 fulan-Setembru tinan 1944. Horiuluk kedas nia ema ida ke preokupa ho justisa sosiál. Ninia konxiénsia buras durante funu Vietname to’o ikusmai nia sai hanesan objetór konxiénsia nian ida. Maski nia la’ós ema militár, hanesan doutór nia fó asisténsia saúde ba ema imigrante no traballadór mukit sira iha Estadus Unidus Amérika.
Iha dékada 70 nia rohan, saudozu Dr. Dan Murphy ho ninia família bá Mosambike hodi kontribui ba moderniza medisina iha área rurál sira. Foin iha Mosambike mak saudozu Dr. Dan Murphy hetan koñesimentu kona-ba jenosídiu ne’ebé akontese iha Timor-Leste.
Iha momentu ne’ebá nia tuur nonook de’it to’o ikusmai Suharto rezigna an no territóriu ne’ebé okupadu komesa loke uitoan ba mundu. Nune’e, iha tinan 1998, nia fa'an ninia sasán tomak iha Estadus Unidus hodi mai Timor-Leste lori de’it mala ki’ik ida, nia estetoskópiu ne’ebé sempre hamutuk ho nia no bola basketeból ida.
Iha períodu definisaun hirak-ne'e, saudozu Dr. Dan Murphy hala’o knaar nu’udar doutór hodi tau matan ba sira-ne'ebé sai vítima iha okupante sira-nia liman. Tinan rua tuirmai mak tempu aat liu iha nia moris tomak, hodi hasoru susar ho terus no risku boot.
PR Lu Olo rekoñese matebian ne’e salva ema barak nia moris!
“Tanba ninia serbisu maka’as no dedikasaun tomak ba Povu Timor-Leste mak saudozu Dr. Dan Murphy hetan kondekorasaun Medalla Méritu iha 2009 no manán Prémiu Sérgio Vieira de Mello iha 2012,” hateten Prezidente Lú Olo liu husi nia komunikadu imprensa ne’ebé Oe-Kusi Post asesu iha Kinta 16 Abril 2020.
Nia hatutan, iha tempu dame nian, Dr. Dan Murphy dedika an hodi harii klínika ida ne'ebé maka koñesidu nu'udar klínika ba ema kiak ho naran Klínika Bairro Pité.
Tinatinan, Timoroan rihun ba rihun hetan tratamentu iha Klínika Bairro Pité. Ba ninia traballadór no kolaboradór sira, Prezidente Repúblika hato’o nia obrigadu wain no sentimentu laran-susar nian. Ha’u husu ba Ita-Boot sira atu sai dignu ba legadu folin tebes ne’ebé mak saudozu Dr. Dan Murphy husik hela. Ida-ne’e mak iha imi nia liman no ha’u fó fiar tomak ba imi!
“Ohin Estadu no Nasaun tomak fó rekoñesimentu no valorizasaun, liuhosi kondekorasaun Orden Timor-Leste, ba knaar importante hirak ne’ebé mak Dr. Dan Murphy hala’o tiha ona,” nia afirma hodi hatutan ba família ne’ebé lutu hela iha nia rain moris-fatin Estadus Unidus no iha nia rai doben Timor-Leste, ha’u hakarak hato’o ami-nia sentidas kondolénsias no obrigadu wain!
Entretantu, antes ne’e Jerente Klinika Bairo Pite, Inacio dos Santos hatete, durante ne’e matebian dotor Daniel Murphy nia kondisaun saúde saudavél, no sempre tama serbisu hela de’it, maibé iha loron Tersa 14 Abril 2020 oras dadersan mak dotor foin sente nia kondisaun saúde ne’e la dun di’ak.
Tuir observasaun Oe-Kusi Post, funsionariu Klinika Bairo Pite foti dotor Daniel nia mate isin iha nia uma iha Pante Kelapa iha tuku 9 kalan, no tula ba kareta ambulansia Klinika Bairo Pite nian hodi lori mate isin ne’e ba hatoba iha nia Klinika ne’e rasik. To’o ne’eba, maske situasaun ne’e iha hela Estadu emejénsia, maibé iha ema lubun mak hein ona iha Klinika ne’e nia laran.
Inacio hatutan, iha semana rua liuba relasiona ho moras virus corona (COVID-19) nia husu ba dotor Daniel atu bele deskansa, maibé dotor Daniel fila hatan ba nia katak se atu deskansa ne’e Descansa em Paz de’it ona.
“Ohin dader nia telefone mai ha’u katak, nia kondisaun la dun di’ak, nia presija deskansa. Ne’e mak ha’u dehan ba nia katak dotor bele deskansa itoan depois sente ba la di’ak bele mai konsulta,” hatete Inacio ba Jornalista sira iha Klinika Bairo Pite, Tersa 14 Abril 2020.
“No ohin tuku 8:15 kalan hanesan ne’e nia oan feto ne’ebé hela ho nia telefone ha’u katak dotor labele bo’ok a’an, entaun ha’u mai husi uma ha’u to’o iha ne’e fó hatene ba kolega médiku sira ba to’o dotor nia fatin, to’o ne’eba katuas iis laiha tiha ona. Ami tenta atu salva katuas mós labele tiha ona,” nia esplika.
Nia hatutan, durante dotor Daniel nia kondisaun di’ak hela. Laiha moras ruma, maibé deskonfia dalaruma atakasaun iha fuan ne’e mak lalais de’it.
“Durante fulan hirak nia laran ha’u husu nia atu deskansa, maibé nia lakohi. No lia menon ne’ebé nia hatete ha’u katak karik nia mate mós labele taka klinika ne’e, tenke la’o nafatin, no nia isin maten tenke hakoi de’it iha portaun boot Klinika Bairo Pite ne’e, labele haruka ba Amerika,” nia esplika.
