DILI (TOP) - Primeiru-Ministru (PM), Kay Rala Xanana Gusmão hatuur fatuk da-huluk bá konstrusaun edifísiu Maternidade foun iha Hospital Nacional Guido Valadares (HNGV) iha loron Domingu, 17 Agosto 2025.
Konstrusaun Maternidade foun ne’e ho andar hamutuk haat (4) ne’ebé sei tau kama hamutuk 77 ne’ebé ninia instalasaun moderna.
IX Governu Konstitusionál inisia projetu ne'e atu reforsa kapasidade HNGV hodi instala no fornese ekipamentu modernu ho estabelesimentu Departamentu Ambulatóriu, Saļa Sirurjia no Departamentu Sentrál Esterializasaun.
Projetu ne’e rasik finansia hosi Govenu no Povu Japonéz, liu-hosi ninia Ajénsia Kooperasaun Internasionál Japaun nian (JICA) ho totál millaun $20, hosi montante ne’e millaun $16 bá konstrusaun no millaun $4 bá instalasaun ekipamentu médiku no ekipamentu non-médiku.
Primeiru-Ministru hato’o profunda agredesimentu bá povu Japonéz ne’ebé kontinua fó apoiu bá Timor-Leste ninia infraestrutura sira.
“Agradese bá Povu Japonéz ne’ebé sempre fó apoiu bá Povu Timor-Leste liu-liu bá konstrusaun foun ida-ne’e nu’udár pasu importante atu hadi’a kualidade servisu ospitalár. Ho konstrusaun ida-ne’e sei lori kondisaun di’ak bá atendimentu saúde iha nasaun ne’e,” PM Xanana agradese.
Embaixadór Japaun iha Timor-Leste, Tetsuya Kimura konsidera projetu ne'e refleta kompromissu bo’ot Governu Japonéz nian atu tulun povu Timor-Leste liu-liu iha área saúde nian.
Tanba ne’e Tetsuya Kimura konsidera partisipasaun iha serimónia ohin ne’e hanesan onra boot ida tanba lansa direta fatuk da-huluk hosi Primeiru-Ministru, Kay Rala Xanana Gusmão.
“Ami hakarak atu fó importánsia bo’ot bá Timor-Leste hodi apoia ninia seitór saúde, bazeia bá ita-boot sira-nia polítika nasionál kona-bá prestasaun kuidadu saúde primáriu ho kualidade no servisu médiku bá sidadaun sira,” Tetsuya Kimura hateten iha diskursu.
Governu Japaun investe maka'as ona iha seitór ne'e durante tinan sanulu liu-bá, ho apoiu millaun $80-resin.
Japaun ho inisiativa hodi harii no hadi'a ona unidade emerjénsia obstétriku no neonatál hamutuk 20 iha munisipiu 12, estabelese postu saúde iha área remota sira, fornese ambulánsia no formasaun médika inklui oferese bolsa estudu bá ofisiál sira Ministériu Saúde nian.
Japaun ajuda moderniza Departamentu Emerjénsia no fornesimentu sala foun ida ne’ebé ekipadu ho Ultrasonografia iha seitór Radiolojia no disponibiliza voluntáriu Japonéz na'in-ha’at ne'ebé daudaun presta servisu iha Ospitál hanesan Farmaseútiku, Enfermeiru, Nutrisionista no Espesialista iha ekipamentu médiku.
Iha fatin hanesan Reprezentante JICA iha Timor-Leste, Ito Mimpei hateten, objetivu hosi projetu ne'e atu hametin prestasaun servisu no hasa'e kualidade servisu médiku iha HNGV.
Edifísiu ne’e nu’udár úniku ospitál nível tersiáriu iha nasaun ne'e, liu-hosi konstrusaun sira no fornesimentu ekipamentu médiku relasionadu, nune'e kontribui bá hadi'a sistema saúde iha Timor-Leste.
Nune’e mós Ministra Saúde (MS), Élia dos Reis Amaral agradese tanba edifísiu foun Maternidade ne’e oferese gratuitamente mai-hosi Povu Japonéz bá Povu Timor-Leste.
Tanba ne’e ho lansamentu fatuk da-huluk ida-ne’e siginfika ohin hahú konstrusaun to’o finaliza, Governu Timor-Leste simu xave.
Akordu subvensaun entre JICA ho Governu Timor-Leste asina ona iha loron 20 fulan Agostu tinan 2024 no projetu ne’e responsabiliza hosi empreza Wakachiku Construction Co.,Ltd., ho konsultória Oriental Consultants Global Co.,Ltd., ne’ebé tuir planu sei finaliza iha fulan-Abril 2027.