DILI (TOP) – Uniaun Movimentu Demokratiku Patriotika (UMDP) ne’ebé hamahan aan iha Movimentu Rezistensia Patriota Liga Juventude Estudante Patriota (MRP-LJEP) deklara ofisilamente hodi apoia Premiadu Nobel da Paz, José Ramos Horta hodi kandata aan ba Prezidente Repúblika periodu 2022-2027 no apoia Lider Instoriku, Kay Rala Xanana Gusmão ba Primeiru Ministru.
Deklarasaun ne’e hato’o direita hosi Vice Prezidente Movimentu Rezistensia Patriota Liga Juventude Estudante Patriota (UMDP), João Gonsalves akompaña hosi Prezidente UMDP, Ricardo Nheu ho membru ne’ebé asiste direita hosi Premiadu Nobel da Paz, José Ramos Horta no iha sede UMDP, Hudi-Laran-Dili, 24 Fevereiru 2022.
UMDP haree katak, bainhira apoia Ramos Horta no Xanana maka bele restaura estabilidade no rekupera hikas ekonomia Timor-Leste ne’ebé monu no sita iha mós relatóriu Banku Mundial Timor-Leste nian.
Vice Prezidente Movimentu Rezistensia Patriota Liga Juventude Estudante Patriota (UMDP), João Gonsalves dehan sira nia parte mobiliza ona grupu partidu politiku no juventude patriota sira hodi apoiu Horta no Xanana.
“Ami juventude intelektuál no profisionál ne’ebé hamahaan aan iha UMDP konsente hodi apoia ami nia votus ho konfansa ba Dr. Jose Ramos Horta atu manan iha primeira ronda hamutuk ho maun boot Xanana,” nia afirma.
Eis Membru Governu ne’e hatutan, Timor-Leste sofre krize politika hodi afeita ba kresimentu ekonomia Timor-Leste monu.
“Krize politika ne’ebé akontese so ema na’in rua maka bele lori ita sai hosi terus no mukit, ita nia maun boot Xanana ne’ebé lidera funu iha frenta Armata too ita ukun aan no Dr. José Ramos Horta ne’ebé lidera ekipa frenta diplomata too simu Premiadu Nobel da Paz,” tenik nia.
Timor-Leste nia ekonomia hakiduk tiha ona ba situasaun tinan 13 nian liuba no kreximentu -6.8 no reseita naun petroleu tun ba -8.6, enkuantu inflasaun sa’e 3.6%. Ne’e duni, Timor-Leste presiza iha lider ne’ebé matenek hodi buka rekupera ekonomia no reativa dezenvolvimentu fiziku maka, restaura estabilidade politika no reimpoin orden konstitusionais.
“Ita nia nasaun tama iha sitasaun kritiku tebes, tanba dezde tinan 2017 maka ita tama ba iha krize politika no surtu COVID-19 afeita ba ekonimia Timor-Leste. Nune’e ita hili kandidatu ne’ebé iha kapasidade, potente, matenek ho figura mundial atu atinje objetivu mensiona iha leten maka Dr. Jose Ramos Horta,” nia hatete.
UMDP mós entrega rekomendasaun importante importante haat (4) ba Ramos Horta bainhira sai prezidente tenki rezolve maka hanesan; 1), Edukasaun nu’udar setór importante hodi garante rekursu umanu kualifikadu iha futuru hodi dezenvolve nasaun Timor-Leste, 2) Agrikultora nu’udar setór importante no pertinente hodi garante sustentabilidade la’ós de’it ba vida agrikultór, maibé mós garante produtividade agrikola hodi bele kontribui ba dezenvolvimentu ekonomia iha rai laran. 3) Saúde nu’udar setór importante ida ne’ebé presiza hetan atensaun makas hodi doutór no parteira no infermeira sira, bainhira povu eleva duni konfiansa hodi fila fali ba kaer rota ukun nian nu’udar aman ba nasaun, tanba. “Ami mada intelektais no profisionais, iha fiar ida katak, povu saudavel, nasaun saudavel”, no 4) Ekonomia nu’udar setór ida ne’ebé bele sai hanesan raan no vida nasaun, tanba ne’e povu presiza hetan mós atensaun makas no ami espekta katak, ba futuru bele koloka profisionais sira tuir áreia ida-idak ho loos no loloos, “THE RIGTH MAN ON THE RIGHT PLACE”.
Horta Sei tane aas konfiansa povu
Iha fatin hahanesan, Premiadu Nobel da Paz, José Ramos-Horta hato’o agradese tebes hodi fó konfiansa ba nia no Xanana Gusmão nu’udar kruz todan boot ida ne’ebé sira sei tane aas konfiansa povu hodi hadia nasaun labele monu.
“Konfiansa ne’ebé ita boot sira fó hanesan kruz todan boot ida, ne’ebé fó mai ha’u no avo Nana (Xanana) hodi hadia orgaun soberania haat ne’e, tanba responsabilidade ba rai ne’e iha ita no partidu hotu-hotu nia liman no instituisaun estadu nian husi nasionál too munisipiu hola parte ida estadu ita hamutuk ho pov uhodi hadia nasaun ne’e,” dehan Horta.
Premiadu Nobel da Paz rasik nia rasik rona apoiu hosi povu no nia sente kontente, maibé apoiu ne’e la fasil, tanba presiza ema hotu- hotu nia apoiu moral no asaun hodi ajuda nia ho Xanana hadia nasaun ne’e atu labele sai hosi “tahu laran”.
“Imi nia apoiu ba ha’u la’ós previleziu ida, maibé ita simu todan ne’e atu buka hadia nasaun konta ho imi hotu nia apoiu, tanba uluk ha’u simu apoiu hosi Sekretariu Jerál ONU ba misaun ONU iha Guinea-Bisaun konsege buka rezolve problema sira no hanesan mós iha ita nia rain, ha’u sei buka rezolve problema sira ne’e hotu,” dehan Horta.
Kandidatu númeru surteiu 14 ne’e hatutan, se bainhira sai prezidente buat ne’ebé nia tenki halo maka sei la trai povu nia konfiansa no hadia instituisaun estadu tenki la’o ho demokratiku no hatuur hikas orden demokratiku bele la’o di’ak fila fali.
“Ita nia demokrasia iha ASEAN la signifika di’ak, ita nia demokrasia sei fragil hela tanba ita haree prezidente (Fransisco Guterres Lú Olo) ne’ebé hetan apoiu ho Maun Boot Xanana nia apoiu maka kria fali krize too agora, tanba lakohi fó pose ba membru governu hosi CNRT nian,” tenik nia.
Horta rasik nia iha esperensia klean atu buka rezolve krize politika no militár iha rai liur (Guinea-Bisau) no mós Timor-Leste.
Timor-Leste mós presiza tebes primeiru ministru ida ne’ebé atu lidera kualkér governu tenki iha konesimentu klean kona-ba ekonomia, finansas no iha ligasaun ho parseiru internasionál hodi servisu hamutuk.
“Ita presiza primeiru ministru ida matenek, sositifikadu no ministru finansas ida ne’ebé mós matenek tebes,” tenik nia.
Entretantu, deklarasaun aberta ne’ebé hato’o hosi ekipa UMDP hetan partisimasaun masimu hosi juventude intelektuias kuaze 200-liu.
