Governu foti miliaun $1,377 husi FP ba OJE 2021

DILI (TOP) – Iha Setembru 2020, balansu fundu mina-rai hamutuk biliaun $18,469, retornu investimentu hamutuk millaun $906.5 (5.2%) no reseita petrolíferu hamutuk millaun $290.4, no preve katak, balansu fundu mina-rai to’o tinan 2020 nia rohan sei sa’e ba biliaun $18,065.7. Maibé, oras ne’e governu planeia ona atu foti tan miliaun $1,377 husi Fundu Petroliferu (FP) hodi tau ba Orsamentu Jeral Estadu tinan 2021 nian.

Livru OJE 2021 deskreve, levantamentu fundu mina-rai ba OJE 2021 hamutuk miliaun $1,377, reprezenta 7.6% riku-soin petrolíferu no esesu levantamentu hamutuk millaun $829.7, maibé Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak katak, totál osan ne’ebé atu foti ba atividade sira presiza dolar millaun 1.378 husi fundu mina-rai, ekivalente ho 7,5% husi riku-soin mina-rai nian.

Proposta OJE 2021 ne’ebé oras ne’e hahu debate ona iha Parlamentu Nasionál hamutuk biliaun $1.895 kompostu husi saláriu no vensimentu millaun $239,26, bens (sasán) no servisu millaun $421,49, transferénsia públika millaun $669,91, kapitál minór millaun $61,14 no kapitál dezenvolvimentu millaun $503,20.

Presupostu sira-ne’ebé uza ba kalkulasaun RSE ba OJE 2021 kuaze hanesan ho OJE 2020 nian, maske retornu investimentu no reseita petrelífera iha 2020 iha mudansa tanba hetan aumentu. Nunee, prevee katak sei iha aumentu ba balansu fundu mina-rai no RSE ba 2021 sei sa’e ba millaun $547.9 ka iha aumentu millaun $12.3.

Deputada CNRT, Virgina Ana Belo preokupa loos ho sustentabilidade fiskal kompara ho OJE 2020 iha aumenta 27% tanba iha jornada orsamentál Ministériu Finansa propoin senáriu másimu biliaun $1.6 ba tinan 2021, maibé ikus mai governu mai fali ho biliaun $1.9, kresimentu maka’as entaun tenke esesu ba levantamentu mak millaun $829,8.

“Ne’e fó ameasa ba sustentabilidade fundu petrolíferu, sei kria defisit fiskál no halo kresimentu orsamentu boot ho proporsaun boot liu 61% ba despeza rekorente. Sera que governu ida-ne’e preokupa ho sustentabilidade fiskál ka la’e,” nia kestiona iha sesaun debate OJE ne’e iha Parlamentu Nasionál (PN) Tersa 1 Dezembru 2020.

Governu aprezenta proposta lei OJE 2021 ba PN iha loron 15 Outubru 2020 ho nia prioridade sira hanesan dezenvolvimentu kapitál sosiál, dezenvolvimentu ekonómiku, ne’ebé aliña ho medida sira ne’ebé inklui ona iha Planu Rekuperasaun Ekonómika, dezenvolvimentu infraestrutura bázika fundamentál nian sira, dezenvolvimentu ambientál no dezenvolvimentu institusionál no husi prosesu sira kona-ba reforma institusionál sira ne’ebé la’o hela.

OJE ba tinan oin ne’e aprezenta reseita no despeza hotu-hotu husi órgaun no servisu sira Setór Administrativu nian ba tinan finanseiru 2021, ho montante globál husi despeza konsolida ho valór hamutuk dolar amerikanu millaun $2.029,5. OJE ne’e kompostu husi Orsamentu Administrasaun Sentrál, Orsamentu Rejiaun Administrativa Espesiál Oekusi Ambenu no Orsamentu Seguransa Sosiál nian.



Despeza sira husi órgaun no servisu Administrasaun Sentrál nian sa’e ba dolar amerikanu millaun $1.797,2”, no ninia “dotasaun sira fahe hanesan tuirmai ne’e, tuir klasifikasaun ekonómika: dolar amerikanu millaun $228,2 ba Salárius no Vensimentus; dolar amerikanu millaun $397,3 ba Beins no Servisus; dolar amerikanu millaun $694,9 ba Transferénsias Públikas; dolar amerikanu millaun $58.8 ba  Kapitál Menór; dolar amerikanu millaun $417.7 ba Kapitál Dezenvolvimentu nian.

Despeza [Seguransa Sosiál nian] ho valór dolar amerikanu millaun $177,3” no “despeza Rejiaun Administrativa Espesiál Oe-Kusi Ambeno (RAEOA) nian sa’e ba dolar amerikanu millaun $127,0.

Dotasaun sira ba despeza [RAEOA] nian fahe hanesan tuirmai ne’e, tuir klasifikasaun ekonómika: dolar amerikanu millaun $11,1 ba Salárius no Vensimentus; dolar amerikanu millaun $23,8 ba Beins no Servisus; dolar amerikanu millaun $4,3 ba Transferénsias Públikas; dolar amerikanu millaun $2.4 ba  Kapitál Menór; dolar amerikanu millaun $85,5 ba Kapitál Dezenvolvimentu nian.

Marcelino Bata
Author: Marcelino BataWebsite: https://www.oekusipost.comEmail: Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.
Jornalista
Jornalista TOP. Bandu atu simu envelope ka sasan ruma husi fonte informasaun sira.

Online Counter