DILI (TOP) – Rezultadu kongresu nasionál husi partidu FRETILIN rezulta Francisco Guterres Lú Olo no Mari Alkatiri (LU-MAR) kontinua hetan konfiansa husi kongresista sira hodi lidera tan partidu ne’e ba periodu tinan lima (5) husi 2022 to’o 2027 maske hasoru hela de’it derota iha historia politika Timor desde era uku naan.
Faktu politika iha rai-laran hatudu momoos, partidu FRETILIN ne’ebé lidera husi Lú – Olo no Alkatiri durante iha eleisaun sira liuba sempre manan hela de’it, maibé atu ukun rai ne’e mak lakonsege ka obriga aan atu ukun mós ukun la to’o rohan, tanba hakfodak mai tenke monu iha dalan klaran hanesan akontese iha tinan 2017.
Kongresu partidu Frente Revolucionário do Timorense Independente (FRETILIN) ba dalimak, atu hametin nasionalizmu no patriotizmu iha Estadu Direitu Demokrátiku atu liberta povu husi ki’ak no mukit.
Iha abertura ba kongresu ne’e, Prezidente Partidu FRETILIN, Francisco Guterres Lú Olo katak, FRETILIN tenke unidu atu hasoru dezafiu sira ne’ebé sei mai, ne’e duni kongresista sira mai hamutuk hahi historia FRETILIN nian hodi hadi’a no hametin di’ak liután partidu ne’e.
Kongresu nasionál ne’e prepara husi Komisaun Nasionál Preparasaun no Organizasaun (KNPO), tuir desizaun, 19 Setembru 2021 CPN, no Deliberasaun CCF N° 03/CCF/2021, 25 setembru, elabora no aprezenta ba Komité Sentrál FRETILIN ba aprova, Rejimentu Kongresu Nasionál ba da-V.
Kongresu ne’e hahu ona iha loron Kinta 8 Setembru no sei termina iha loron 10 Setembru 2022.
Kongresu ne’e rezista delegadu no delegada sira husi munisipiu 12 inklui Oe-Kusi Ambeno ho totál 992 ho observadór na’in 197.
Somotxho-Rui la priense rekezitu
Kanidatu Prezidente, José Agustinho Sequeira Somotxho no kandidatu sekretariu Jeral Rui Maria de Araujo prezidente meja konsidera la priense rekezitu liu husi kada asinante apoiu husi munisipiu.
José Agustinho Sequeira Somotxho ne’e dehan, ohin dadersan pakote jeneral Lere Anan Timur no Rui Maria de Araujo maibé iha ultima hora Jeneral Lere Anan Timur nia lakohi lakon ba dalarua. Entaun José Agustinho Sequeira Somotxho avansa kompleta pakote Rui Maria de Araujo nian.
“Ohin ami hatene katak la priense rekezitus mak hanesan kada munisipiu ida-idak tenke 10%. Agora iha munisipiu tolu ka haat ami blokeia, Baukau kuaze laiha, Ermera no Dili pelu menus entaun ami priense duni rekezitu ne’e to’o maibé kada munisipiu ne’e tenke iha asinante to’o kriteria ne’e mak dehan katak la priense rekezitus,” José Agustinho Sequeira Somotxho hateten ba jornalista sira hafoin kontajen de votu iha salaun sentru konvensaun Dili Sesta dadersan 09 Setembru 2022.
Nia hatutan, molok atu anunsia ami retira ami nia pakote, ami mós hare katak lideransa ne’e ninia mandatu haat, hau babain koalia katak mandatu ne’e naton ona ba nia atu hanoin ninia mandate lima ne’e traisaun. Maibé lideransa tuan la toma konsiensia durante ne’e.
“Ami tenke halo kompremisiu ida katak sei iha tinan 2023 mak partidu FRETILIN ne’e nune’e hela deit, tanba ohin hau hateten partidu FRETILIN ne’e ita hotu nian ita hotu hotu fakar ran ita investe ita nia familia sira nia vida ne’ebé ami ne’e la halai, ami hakarak mundansa. Sei iha tinan 2023 mak nune’e hela konserteza ke kongressu extraordinariu tenke iha para hili lideransa foun ne’e sira mós sei tomak konsiensia ba situasaun ida ne’e to’o momentu ida ne’ebé mak sira sei mantein nafatin situasaun ne’e katak laos problema entaun ne’e sei problema boot iha tinan 2023,” nia hateten.
“Ami sempre foti ami nia pozisaun serbisu nafatin ba partidu, serbisu nafatin ho pakote ne’ebé mak manan militante sira barak mak hanoin katak ami sai husi FRETILIN maibé ami la sai, ami hakarak loke dalan interna ba demokrasia partidu ninian, ami hakarak FRETILIN manan sei FRETILIN lakon ne’e ita hotu ulun fatuk moras. Hanesan militante sira ne’ebé mantein nafatin sira nia votu, nunka hanoin dehan katak atu halo mudansa, sira mós sei too momentu ida sira sei sente tanba ita votu ita kole no ita serbisu mak ninia rezultadu nafatin hanesan tinan lima diak liu ita tenke toma posisaun maske sira fundador sira serbisu tempu naruk iha partidu FRETILIN ita respeitu maibé realidade FRETILIN lakon ne’e ita tenke estuda.”
Adjuntu Sekretariu Jeral FRETILIN Flávio Maria da Silva esplika ba progressu kongressu ba partidu FRETILIN proponente sira aprezenta pakote rua hanesan kandidatu Prezidente Partidu FRETILIN Francisco Guterres Lú Olo no Mari Bin Amude Alkatiri sai nu’udar sekretariu jeral ba partidu FRETILIN.
Iha pakote seluk mak kandidatu Prezidente, José Agustinho Sequeira Sumotxo no Rui Maria de Araujo ba Sekretariu Jeral.
“Hafoin simu proposta hosi proponente ba meja kongresu no komisaun verifika poder rekezitu sira pakote kandidatu Prezidente, José Agustinho Sequeira Sumotxo no sekretariu Jeral Rui Maria de Araujo la priense rekejitu tuir rejimentu hanesan numeru delegadu la to’o 20% depois munisipiu balun la to’o delegadu 10 tanba ne’e pakote ne’e elimina tiha mosu fali pakote ida de’it,” Adjuntu Sekretariu Jeral FRETILIN Flávio Maria da Silva hateten ba jornalista sira hafoin fó sai rezulta votasaun iha Sentru Konvensaun Dili, Kinta kalan 08 Setembru 2022.
Iha rezultadu votasaun ba kandidatu pakote uniku ho prosesu votasaun sekretu. Ho votu a-favor 764, kontra 106, nulu 47 no delegadu sira ne’ebé marka prezensa 925 maibé asesu ba vota na’in 719 de’it.
Hanesan durante ne’e iha informasaun katak, Jenerál Reformadu Lere Anan Timur sai hanesan pakote alternativu maibe iha momentu konfresu aprezentasaun pakote ba meja Jenerál Reformadu Lere Anan Timur (LAT) retira husi pakote ne’e. Ho situasaun ne’e, José Agustinho Sequeira Sumotxo avansa kedas ba kandidatu Prezidente no Rui Maria de Araujo ba Sekretariu Jeral.
Tuir Observasaun ne’ebé The Oe-Kusi Post (TOP) observa terenu prosesu eleisaun no kontajen de votu ne’e remata iha tuku tuku 01 liu menutu 25 madrugada.
