FUILORO (TOP) – Kandidatu Prezidente Repúblika ho númeru sorteriu 14, José Ramos-Horta hateten, sei kumpri akordu ne’ebé halo ona ho partidu CNRT hodi disolve Parlamentu Nasionál (PN), no hametin liutan serbisu ho governu bainhira hetan vitoria iha eleisaun prezidensial ne’ebé sei akontese iha loron Sábadu, 19 Marsu 2022.
Eis Prezidente Repúblika ne’e katak, nia kandidata aan ba iha eleisaun prezidensial ne’e la’os atu bukan kargu ka pozisaun importante ruma iha rai-laran basa tuir nia katak, maske durante tinan hirak nia laran la hetan pozisaun ruma, maibé nia assume kargu importante lubuk ida iha mundu internasional hanesan sai nu’udar reprezentante espesial Sekretariu Jeral ONU iha Guinea Bissau iha tinan 2014, no assume mós kargu mundial importante sira seluk.
Horta mós konsidera, ninia kandidatu ne’e nu’udar naha todan ida husi pedidu komandante em xefe das FALINTIL, Kay Rala Xanana Gusmão hodi hadia hikas konstituisaun RDTL tuir nia dalan loloos hodi labele sai kleuk tan ba jerasaun foun sira iha futuru.
“Entaun ba oin, Prezidente Repúblika serbisu metin ho governu, Parlamentu, sosiedade sivil, komunidade intersionál, para haklean demokrásia, hametin demokrásia, rezolve kiak sira, problema kiak sira iha rai ida nee, hadia kosok-oan sira, inan isin-rua sira nia moris, hadia juventude nia kondisaun, sira ba eskola, ho kualidade, eskola ho nutrisaun. Buat hirak ne’e hotu ita bele halo bainhira governu iha programa di’ak kona-ba asuntu hirak ne’e,” hateten kandidatu Horta liu husi nia diskursu iha abertura kampaña iha suku Fuiloro, Postu Administrativu Lospalos, munisipiu Lautem, Tersa, 02 Marsu 2022.
Horta kontinua promete bainhira hetan vitoria iha eleisaun ne’e, serbisu dahuluk ne’ebé nia halo mak sei serbisu besik liutan ho juventude sira hare ba desportu, grupu arte-marsial sira, inklui partidu politiku sira hotu iha rai-laran.
“Prezidente 2007-2012 ha’u nia mehi mak ida ne’e hahu halo programa ida, Dili sai sidade ba paz, halo atividade lubuk ida. Ha’u fiar katak programa ne’e kontinua tinan 5 tan buat ida bolu kultura paz bele tama ita hot-hotu nia uma ita hot-hotu nia kakutak, buat ida paz tenke parte ba ita nia fiar no ita nia kultura. Signifika laiha violensia domestika iha uma laran, no laiha violensia iha eskola,” Horta esplika.
Horta dehan, buat hotu sei sai posivel bainhira entre prezidensia ho governu hala’o koordenasaun serbisu ho di’ak.
Iha fatin hanesan, Prezidente Partidu CNRT, Kay Rala Xanana Gusmão, husu ba estrutura partidu no militante sira hotu atu halo door to door hodi fó vitoria ba kandidatu númeru 14, José Ramos Horta hodi rezolve tiha situasaun iha rai-laran.
“Tanba agora ne’e ita iha krize boot iha ita nia Estadu. Ohin ita hasoru malu iha ne’e hahu kampaña husi ne’e sei ba to’o Oe-Kusi Ambeno ho objetivu ida atu hadia tiha ita nia Estadu direitu demokrátiku ne’e,” hateten Xanana.
Xanana akuza Prezidente Repúblika Francisco Guterres Lú Olo iha dever liu hatudu ezemplu di’ak ba Prezidente Repúblika sira seluk basa nia mak sai nu’udar primeiru Prezidente Asembleia Konstituente iha tinan 2001 hodi hakerek no asina konstituisaun RDTL, maibé nia hakerek tiha konstutuisaun, sai tiha ba Prezidente Repúblika ka’er tiha konstutuisaun tuur fali iha leten.
“Ida ne’e mak ita la simu, ita lakohi, no ita la permite. Tanba ne’e tenke hadia tiha,” hakilar Xanana durante kampaña loron dahuluk kandidatu José Ramos-Horta iha suku Fuiloro, postu Lospalos, munisipiu Lautem.
