Deskonfia PJR “esforsu” kriminaliza jornalista Hatutan.com hafoin hakerek nia viajen ba Portugal   

DILI (TOP) – Jornalista ho editor no Xefe Redasaun Media Online Hatutan.com ohin loron tenke hakata ba edifisiu Prokuradoria Jeral Repúblika (PJR) hodi kumpri notifikasaun husi Ministériu Públiku atu presta deklarasaun kona-ba produtu jornalistiku ne’ebé públika tiha ona relasiona ho viajen Prokurador Jeral Repúblika (PJR), Afonso Lopes ho nia asesór jurídiku Óscar Tavares deskonfia uza osan Estadu halo “viajen privadu” iha Portugal”.

Ho kestaun ne’e, Xefe Redasaun Media online Hatutan.com, Francisco Belo Simões da Costa iha loron  Sesta 23 Juñu 2023 tuku 10:00 dadeer OTL, presta ona deklarasaun iha Ministériu Públiku (MP), hodi kumpre bá notifikasaun komparénsia (Notificação Comparência) husi Sekretaria Inspesaun Ministériu Públiku  (MP) nian.

Tuir reportajen Hatutan.com katak, iha Kinta, 22 fulan-Juñu 2023, hale’u tuku 15:00 OTL, Xefe Redasaun Mídia Online Hatutan, Francisco Belo Simões, ne’ebé nu’udár membru Conselho de Imprensa de Timor Leste, simu notifikasaun MP nian ho númeru referénsia 84/IMP/2023, ne’ebé asina husi Sekretaria Inspesaun Ministériu Públiku nian, Eliana Flora Pereira.

Notifikasaun ne’e baze  bá despaxu husi Inspetora Ministériu Públiku, Zélia Trindade, atu rona deklarasaun husi Xefe Redasaun Hatutan.com, Francisco Belo Simões..

Tuir opiniaun jurídiku husi Hatutan.com nia fonte balun fó hanoin dehan,  Nontificação Comparência ne’e katak ema ka pesoál ne’ebé hetan notifikasaun ida-ne’e atu bá konfirma de’it asuntu balun ka dokumentu balun ne’ebé iha relasaun ho investigasaun ne’ebé Ministériu Públiku halo hela.

Hafoin presta tiha deklarasaun, Francisco Belo Simões revela katak, hanesan jornalista no sidadaun, iha obrigasaun atu kumpre notifikasaun  husi na’in bá asaun  penal ka Ministériu Públiku relasiona ho dokumentu balun ne’ebé Hatutan.com hetan hodi publika iha notísia Hatutan.com nian, edisaun 19 fulan-Maiu 2023, ho títulu notísia, “Deskonfia, PGR Alfonso Lopez ho Nia Asesór Jurídiku Óscar Tavares Uza Osan Estadu Halo “Viajen Privadu” iha Portugal”.

Francisco Belo Simões mós afirma katak iha prosesu ne’e nia la ko’alia relasiona ho dokumentu sira ne’ebé sai baze bá publikasaun notísia Hatutan.com nian ne’e tanba konsidera sijilu profisionál ne’ebé prevalese iha Lei Komunikasaun Sosiál artigu 19 kona-bá Direitu Jornalista nian iha númeru 4, hateten, jornalista iha direitu atu rai segredu profisionál hodi la bele obriga nia atu fó sai ninia fonte sira informasaun nian, maibé bele halo ida-ne’e bainhira Tribunál mak haruka tuir hakerek iha lei prosesu penal nian.

Iha Kode Étika Jornalístika Timor-Leste nian iha númeru 4 mós  haktuir, sempre hetan informasaun, dokumentu ho imajen sira ho forma legál no profisionál, respeita kompromisu konfidensialidade ho fonte informasaun sira, hanesan off the record, pedidu konfidensialidade no embargu.

Relasiona ho notísia “Deskonfia, PGR Alfonso Lopez ho Nia Asesór Jurídiku Óscar Tavares Uza Osan Estadu Halo “Viajen Privadu” iha Portugal”, Xefe Redasaun Hatutan.com ne’ebé hahú hala’o knar profisionál jornalista iha 2001 to’o mai ohin loron ne’e esplika katak, notísia ne’ebé Hatutan.com  publika ne’e la viola prinsípiu universal jornalizmu nian, la viola Kode Étika Jornalístika no kumpre tiha ona prosedimentu bá ezersísiu Direitu Hatán no Retifikasaun iha  regulamentu númeru 4/2017, loron 4 fulan-Abríl.

Notísia sira iha relasaun ho vizita delegasaun Prokuradór Jerál Repúblika (PGR), Alfonso Lopez bá partisipa iha enkontru PGR sira nasaun membru CPLP nian iha Guinea-Bissau to’o hala’o vizita mai  iha Lizboa-Portugál,  mak hanesan notísia ho títulu no edisaun sira mak hanesan:

  • Estadu Timor-Leste Emite Pasaporte Servisu bá Sidadaun Estranjeiru Ida ho Nasionalidade Caboverdiano, edisaun 27 fulan-Abríl 2023
  • PGR Sira Membru CPLP Diskute Hametin Autonomia Ministériu Públiku, edisaun 09 fulan-Maiu 2023
  • Deskonfia, PGR Alfonso Lopez ho Nia Asesór Jurídiku  Óscar Tavares Uza Osan Estadu Halo “Viajen Privadu” iha Portugal, edisaun 19 fulan-Maiu 2023
  • Direitu Resposta: PGR Alfonso Bá Portugal Reprezenta Estadu, edisaun 20 Maiu 2023

Tuir komunikadu imprensa husi Prokurador Jeral Repúblika, Alfonso Lopez ne’ebé The Oe-Kusi Post (TOP) site ofisial Ministériu Públiku nian katak, notísia ne’ebé publika iha media online Hatutan.com nian iha loron-19, fulan-Maiu, tinan-2023, ho topiku “Deskonfia, PGR Alfonso Lopez ho Nia Asesór Jurídiku Óscar Tavares Uza Osan Estadu Halo “Viajen Privadu” iha Portugal, PJR iha direitu fó resposta katak, viajen husi Guine-Bisaun ba Portugal ne’e tanba marka ona ajenda durante fulan ida no viajen refere la’ós privadu maibé tanba interese estadu liu-liu iha parte kooperasaun PJR ho Sentru Formasaun Judisiáriu Lisboa nian.

PJR klarifika katak “atu fó hatene ka esklarese katak, tanba ita-nia media balun, ha’u la hatene media ne’e iha ne’e ka laiha, ha’ u atu klarifika horiseik loron-19,  lansa informasaun ba públiku temi  PJR no Ministériu Públiku nia naran, dehan utiliza osan estadu ba viazen privadu ka osan estadu nian ba interse privadu, entaun ha’u atu fó hatene katak PJR ho ekipa ne’e, delegasaun viajen atu tuir vizesimu enkontru Prokuradór Jerál Repúblika-CPLP iha Guine-Bisau, hahu’u iha loron-26 to’o 29, fulan Abril no kontinua ba Lisboa, tanba antes ne’e markadu ona ajenda ho  ita-nia Diretór Sentru Formasaun Judisiáriu Lisboa, ita-boot sira hatene Sentru Judisiáriu internasionál ida ne’e kuñesidu nune’e fó formasaun ba Juís no prokuradór sira, agora dadaun ita nia majistradu nain nain lima mak tuir hela formasaun komplementár iha ne’ebá”.

PJR hatete lia hirak ne’e hafoin partisipa iha Aniversáriu Restaurasaun Independénsia 20 de Maiu, iha palasiu Prezidente Aitarak Laran.

PJR esklarese tan katak “prezensa reuniaun iha Portugal, ida ne’e ba dahuluk hasoru malu ho Diretór Sentru Formasaun Judisiáriu Lisboa hodi ko’alia konaba hametin kooperasaun entre instituisaun rua, nuene’e mós iha enkontru ne’e futuramente ita-nia majistradu ka prokuradór sira sei halo formasaun komplimentár kontinua iha Lisboa, hafoin hotu tiha enkontru ne’e, PJR halo enkontru mós prokuradór nain lima  ne’ebé tuir hela formasaun iha ne’ebá nune’e mós formandu sira sente haksolok vizita PJR nian ne’e”.

PJR akresenta tan katak “iha reuniaun ne’e mós prezensa husi Embaxada Timor-Leste iha Portugal tanba embaxada sira mak fasilita nune’e mós enkontru ho diretór Sentru Judisiáriu ne’e komparese husi ita nia embaxada ho nia elementu segundu sekretáriu, ita-boot sira la fiar ida ne’e, bele konfirma direita ba ita-nia embaixada Timor-Leste iha Lisboa, hodi komfirma sira ne’e mai mai halimar ka”.

Iha biban ne’e PJR hatan mós konaba  notisia ne’ebé publika iha media online hatutan.com ho titlu “Estadu Timor-Leste Emite Pasaporte Servisu bá Sidadaun Estranjeiru Ida ho Nasionalidade Caboverdianu, no publika iha loron-27/04/2023, katak, Depois antes ne’e ita nia ekipa ema internasionál uza pasaporte servisu ho antesedénsia PJR haruka pedidu eskrita ba Ministériu Justisa, pois ita nia diretór Jeral Rejístu notariadu mak prosesa, pois ita nia asesór ne’e mós rejístadu iha tinan-2012, nia uza ba ita-nia interse estadu no nia uza bainhira halo servisu estadu nian, fila tenke entrega ba konsellu mak asegura, tamba Lei fó dalan, nune evita PJR la’o tuir koridór lei”.

Iha okaziau ne’e mós PJR husu atu parte hotu lansa informasaun tenki kruza, labele parsiál “Ida ne’e ha’u hare katak falsu, falsu imputasaun, lansamentu falsu no injuriozu atake, PJR iha dignidade no bom nome, tanba ne’e mak kuandu atu lansa informasaun ba iha públiku kruza labele parsial, hanesan jurnalista ita hotu tenke étika ne’e sempre iha.

Xefe Redasaun Hatutan.com, Francisco Belo Simões, esplika katak  bainhira entidade kompetente sira atu notifika jornalista sira ligadu ho produtu Jornalístiku ne’ebé publika iha órgaun komunikasaun sosiál sira tenke baze ba espíritu Lei Komunikasaun Sosiál númeru 5/2014 no Dekretu Lei  numeru 25/2015.

Iha pratika komún jornalizmu nian, Francisco Simões tenik, responsabilidade jurídiku bá produtu Jornalístiku sira ne’ebé publika iha orgaun komunikasaun sosial sira mak Xefe Redasaun la’ós jornalista. Tanba ne’e, Francisco Belo Simões, husu bá membru órgaun soberanu sira, polítiku sira, entidade sira no povu hotu, katak bainhira sente ofendidu  ho publikasaun notísia iha mídia sira nian, ka mídia sira sita sala deklarasaun fonte sira-nian, favor uza Direitu bá Resposta no Direitu Retifikasaun ne’ebé  prevalese iha Lei Komunikasaun Sosiál kapitulu 5 (Direto de Resposta no Retifikasaun) artigu 34. 

Nia afirma tan, bainhira produtu Jornalístika ne’ebé publika iha mídia ka órgaun komunikasaun sosiál sira iha tendénsia krime, di’ak liu haruka karta notifikasaun bá Xefe Redasaun sira, tanba Xefe redasaun mak assume responsabilidade másimu iha Redasaun Mídia ida-idak nian, inklui hola responsabilidade perante Lei Komunikasaun Sosial artigu 31 numeru 4, katak, Konsellu Redasaun ne’ebe xefia hosi Xefe Redasaun mak hatan ba produtu jornalistiku hotu iha liur no iha laran. 

The Oekusi Post
Author: The Oekusi PostWebsite: https://www.oekusipost.comEmail: Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.
www.OeKusiPost.com nu’udar plataforma media online iha Oe-Kusi Ambeno, Timor-Leste ne’ebé aprezenta notísia iha área oioin iha teritóriu nasionál. Rua. Numbei, Oe-Kusi Ambeno Mobile: +670 7723 4114 Email: info (at) OeKusiPost.com

Online Counter