Tribunal Ambeno adia julgamentu kazu RD

AMBENO (TOP) – Prosesu julgamentu ba kazu abuzu sexual ne’ebé involve eis padre RD adia ba loron Tersa 23 Fevereiru 2021, tanba autoridade judisiariu sira sei presija hadia dokumentu balun iha prosesu ne’e nia-laran.

Eis misionariu husi Pennsylvania, to’o iha Tribunal Distrital Oe-Cusse iha oras tuku 9 dadersan no akompaña husi Komandante Polisia Rejiaun Administrativu Espesial Oe-Kusi Ambeno (RAEOA), Superintendente Xefe Mateus Mendes. Liu tiha minute balun, akuzadu ne’e hahu tama ba sala julgamentu. No mosu debate entre parte juiz no defensor sira.

Advogadu no Defensor sira husu ba Tribunal atu prolonga tan tempu maka foin bele halo julgamentu, maibe Tribunal ne’ebé dirije husi juiz Hugo da Cruz Pui nafatin mantein desijaun Tribunal hodi adia julgamentu ne’e ba loron Tersa 23 Fevereiru 2021 hodi rona deklarasaun husi arguidu RD.

Hafoin liu minutu balun, lider karismatiku Kay Rala Xanana Gusmão mós marka nia prezensa iha Tribunal ne’e hodi asiste lala’ok prosesu julgamentu ba kazu ne’e.

Hafoin debate entre juiz no Defensor sira, ikus mai Tribunal desidi adia prosesu julgamentu ne’e ba Tersa to’o loron Sabadu.

Liu tiha ida ne’e, audiensia sira mós hahu sai fali husi sala julgamentu, no parte polisia mós direitamente akompaña arguidu Dasbach fila ona ba nia fatin hodi hein prosesu julgamentu tuir mai.

Eis Padre ne’e hetan akuzasaun hamutuk 14 husi nain ba asaun penal kona-ba violasaun sexual hasoru labarik ki’ik-oan sira, no violénsia domestika iha uma mahon Topu Honis.

Kazu RD nu’udar kazu dahuluk liu akontese iha Timor-Leste.

Tuir akuzasaun katak, RD viola labarik menor sira iha uma Mahon Topu Honis iha tinan tolu liuba.

Konferensia Espiskopal Timorense fó sai no sirkula ona desijaun Papa Francisco nian kona-ba RD desde Novembru 2018 la’os nu’udar padre ona, maibé nu’udar leigu ida.

Desijaun Papa Francisco nian iha kedas tinan 2018, maibé Konferensia Episkopal Timorense foin maka fó sai no distribui desijaun ne’e ba igreja sira iha rai-laran iha loron Kinta 28 Janeiru 2021 liu husi Komunikadu ba Imprensa ne’ebé asina husi Prezidente Konferensia Episkopal Timorense Dom Norberto do Amaral atual Bispo Maliana.

Komunikadu ne’ebé TOP asesu, fó hatene ba padre sira, relijiozu sira, no seluk inklui sarani katolika sira katak, RD hetan tiha ona nia sentensa husi dutrina da fé, Prot. No 208/2018-67069, 6 Novembru 2018 husi Amo Papa Francisco katak, nia la’os ona padre, maibé nu’udar leigu.

“Nu’udar dekreta husi Santu Padre, ne’eduni laiha tan ida atu ko’alia kona sacerdócio padre nian ne’e,” esplika Prezidente Konferensia Episkopal Timorense Dom Norberto do Amaral atual Bispo Maliana liu husi Komunikadu ba Imprensa ne’ebé TOP asesu, Kinta 28 Janeiru 2021.

Dom Norberto husu ba padre sira, madre sira, diakono sira, frater sira, no sarani sira hotu atu respeita ba dekretu ne’e no laiha tan komentariu.

Nia dehan, Amo Papa nia desijaun ne’e mai husi prosesu ida klean no naruk ida maka foin hasai desijaun final ida.

“Dala ida tan husu atu ita hotu respeita no halo tuir desijaun Amo Papa nian ne’e”.

Entretantu RD hetan sentensa ne’e, tanba hetan akuzasaun kriminal husi Ministériu Públiku Timor-Leste ne’ebé to’o oras ne’e seidauk hetan desijaun final husi Tribunal.

RD moris iha loron 26 Janeiru 1937 iha Pennsylvania, Estadus Unidus Amérika (EUA) hahu tama lori misaun evanzelizasaun katolika ba rai enclave Oe-Kusi Ambeno iha tinan 1972 to’o tinan 2018. Ordena sai padre iha tinan 1965, no liu tinan rua de’it nia mai ona Nusa Tenggar Timur (NTT), no ikus liu tama ba Ambeno iha tinan 1972. Invazaun Indonézia mai Timor-Leste, nia iha hela Oe-Kusi Ambeno to’o tinan 1999 mós nia la halai hodi tuba-rai metin iha, Kuatete, Ambeno no konsege subar joven lubuk ida husi atakasaun pro-integrasionista iha tempu ne’eba.

Durante hala’o misaun evanzelizasaun, nia mós harii tiha uma mahon ida ho naran Topu-Honis (Guide To Life) iha tinan 1993 ho objetivu atu fó mahon ba labarik kbi’it la’ek no orfonatu sira.

Rezultadu husi orfonatu ne’e, konsege produz Ambeno oan balun oras ne’e remata ona sira nia estudu iha ensinu superior no balun assume kargu importante balun tantu iha militar no sivil.

Arguidu RD defende husi advogadu privadu Pedro Aparicio, Minguel Faria, João Dun, Rui António Mendonça, no Eusebio Soares. No husi parte Defensor Públiku sira maka hanesan Defensor Marcelino Marques Coro, entretantu husi parte Ministériu Públiku maka hanesan Prokurador Olivio Barros, no seluk tan. Husi parte Tribunal nian maka juiz Hugo da Cruz Pui ho juiz nain rua seluk tan.

Raimundos Oki
Author: Raimundos OkiWebsite: https://www.oekusipost.comEmail: Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.
Xefe Redasaun & Editor

Online Counter