DILI (TOP) — Bankada Congresso Nacional de Reconstrução de Timor (CNRT) iha Parlamentu Nasionál husu ba governu liu husi Ministériu Transporte no Komunikasaun (MTK) no Autoridade Rejiaun Administrativu Espesial Oe-Kusi Ambeno (RAEOA) labele konsentra demais de’it ba projetu Covid-19 no projetu telekomunikasaun nian iha rai-laran, maibé tenke fó atensaun mós ba ro Berlin Nakroma ne’ebé durante ne’e la halo movimentu, tanba seidauk hetan manutensaun.
Tanba ne’e, deputadu CNRT Ricardo Batista dehan, se MTK ho autoridade RAEOA maka laiha ona interese hodi halo manutensaun ba ro Berlin Nakroma, di’ak liu lelaun tiha de’it, tanba ro ne’e tuir nia katak, besik tinan rua ona laiha funsaun, tanba seidauk hetan manutensaun husi governu hodi normaliza no fasilita movimentu husi Dili ba Atauro no Ambeno.
“Señor Ministru bele ka la’e? Rezolve ro ne’e buat ki’ik oan ida, más kuandu labele ha’u nia sujestaun ba señor Ministru ita lelaun tiha ro Berlin Nakroma ne’e, tanba iha nasaun Timor-Leste atu rezolve ro ne’e labele ona, ita lelaun tiha de’it,” deputadu Ricardo hato’o kestaun ne’e iha sesaun plenaria Parlamentu Nasionál, Dili, Tersa 21 Setembru 2021.
Deputadu Ricardo hatutan, durante ne’e ro ne’e abandonadu hela, laiha manutensaun, no atraka de’it iha portu laran hodi okupa fatin de’it halo ro seluk atu atraka ne’e susar loos.
“Entaun, solusaun di’ak liu maka lelau tiha de’it,” nia afirma.
Iha fatin hanesan deputada CNRT Lucia Taeki hateten, povu Ambeno hamenon hela ba nia hodi hato’o ba governu atu halo manutensaun ba ro ne’e hodi bele fasilita sira nia movimentu husi Ambeno ba Dili no husi Dili ba Ambeno.
“Ami povu Oe-Kusi Ambeno ne’e vitima hela de’it ba transporte maritima. Ho ida ne’e maka povu Oe-Kusi Ambeno husu ba governu sentral no Prezidente Autoridade RAEOA hanoin netik ba povu nia preokupasaun ne’e liu-liu ba transporte maritime nian,” deputada Taeki hateten.
Deptuada ne’e hatutan, loos duni iha aviaun maibé povu babain laiha osan atu selu aviaun hodi bele selu aviaun Dili ba Oe-Kusi no Oe-Kusi mai Dili.
“Iha preokupasaun hanesan susar ruma iha RAEOA maluk sira hela iha Dili atu ba RAEOA difisil tebes tanba ne’e, husu ba governu sentral ho Prezidente Autoridade RAEOA hanoin netik ba ita nia povu iha RAEOA”.
Nia dehan, prezidente autoridade labele kada loron haree deit projeitu maibé haluha tiha transporte maritima hodi rezolve povu sira bele asesu ba RAEOA no Dili.
Historikamente, iha tinan 2002, Ministériu Federal Alemão ba Kooperasaun no Dezenvolvimentu Ekonómiku (BMZ) enkomenda projetu kooperasaun ida hodi hadia povu Timor-Leste nia moris liu husi estabelese ligasaun transporte maritima.
Entre tinan 2003 to’o 2006, governu Timor-Leste aluga ro ida hodi halo movimentu Dili ba Ambeno ne’ebé rezulta pasajeiru 3.400 maka la’o ba-mai. Nune’e iha fulan Fevereiru 2007, ro foun ne’ebé enkomenda husi BMZ no finansia husi Banku Dezenvolvimentu KfW entrega ofisialmente ba governu Timor-Leste.
