DILI (TOP) – Jerasaun foun nia kumprimentus ba lider nasionál sira laiha folin bainhira jerasaun foun nia politika maka sobu rahun Estadu, Estadu ne’ebe sai hanesan mahon ba povu tomak.
Kona-ba kestaun ne’e, tuir eis Komandante Brigada Negra, Flarinando Coimbra konsidera jestura husi Kay Rala Xanana Gusmão hanesan mensajen politika ida ba governasaun atual ne’ebé lidera husi Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak no “tonkaliza” (viabiliza) husi partidu FRETILIN katak, iha buat balun naksalak ona husi formasaun governasaun atual no sai aat liutan bainhira FRETILIN desidi viabiliza de’it governu ne’e.
“Segundu mensajen maka Maun Xanana hakarak hato’o ba públiku katak, diverjênsia sira ne’ebé akontese depois de oitavo governo hetan viabiliza husi FRETILIN la’os kulpa “JERASAUN FOUN” tanba ne’e Maun Xanana explisitamente la fó liman ba Fidelis katak (the Battle or mistake are not yours) husi formasaun oitavo governo la’os jerasaun foun nian,” Flarinando esplika.
Nia dehan ema barak maka kondena de’it asaun Fidelis nian ne’e, maibé tuir nia katak, iha aspetu pozitvu balun ne’ebé presija atu foti maka ijemplu di’ak husi Fidelis ne’ebé modestu (modest) no humilde (honesty) inisia atu kumprimenta Kay Xanana Gusmão, por ética reprezenta ona jerasaun foun ne’ebé nafatin Konsidera lider sira.
“Maun Xanana hato’o hela mensajem atu adeptu sira, apoiante no hirak ne’ebé sente oprimida unifika forsa hotu hodi kompete iha eleisaun prezidensial 2022, no eleisaun parlamentar 2023 (the final battle), Maun Xanana nune’e retoma no repoin fali ukun hodi halo repozisaun ba meja Parlamentu no governo,” nia esplika.
Mosu video badak ida ne’ebé oras ne’e sai viral tebes iha plata forma media sosial kona-ba rekuzasaun Xanana nian atu tuku liman ho Fidelis Manuel Leite Magalhães atual Ministru Prezidénsia Konsellu Ministrus ne’ebé reprezenta Primeiru-Ministru, Taur Matan Ruak molok atu simu ahu-kdesan saudozu jornalista Max Stahal iha aeroportu Komoro, Dili.
Video badak ne’e hamosu komentariu oioin, komentariu balun kondena no akuza pozisaun Xanana nian, no komentariu balun fó apoiu ba pozisaun Fidelis nian ne’ebé hatudu katak, jerasaun foun, jerasaun kontinuador ba dezenvolvimentu rai ida-ne’e tenke hatudu hahalok hanesan ne’e duni.
Entretantu, tuir CNRT Media Center katak, rekuzasaun Xanana nian atu tuku liman ho Fidelis ne’e hanesan kestaun pesoal, no mensajen loloos ne’ebé Xanana hakarak hato’o ba públiku maka kona-ba diferensa prinsipiu politika ho Fidelis Magalahães nu’udar politiku ne’ebé la defende valor Estadu, tanba sai kolaborador ba asaun “asaltu poder” ne’ebé sobu rahun Estadu ne’ebé harii liu-husi fakar ran no mate.
Xanana nu’udar lider ne’ebé lidera funu naruk hodi hamutuk ho povu harii RDTL lakohi fó fatin ba afundador (hamoutdor) Estadu hanesan Mari Alkatiri ho nia grupu, no Taur Matan Ruak ho nia grupu. Mari Aalkatiri ho Taur Matan Ruak kolabora hodi “sobu Estadu” ne’ebé harii ho ran no ruin liu-husi “asalta” meja Parlamentu Nasionál iha loron 19 Maiu 2020”.
Nia dehan, Xanana rejeita no kondena jerasaun foun hanesan Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak ho nia grupu ne’ebé tuir loloos sai protetor ba “Estadu RDTL”, maibé sai fali “afundador” Estadu tanba de’it “ganansia ka kanten ba poder”.
“Xanana la fó oin ba governante sira husi governu ne’ebé moris liu-husi dalan “sobu” Konstituisaun RDTL no halo “asaltu” ba orgaun Estadu hanesan Parlamentu Nasionál. Akontesimentu ba Fidelis ne’e aplika mós ba Primeiru Taur Matan Ruak se karik Taur Matan Ruak maka mosu iha aeroportu Prezidente Nicolau Lobato”.
Nia dehan, Xanana nia jestu ne’e la’os pesoal, maibé mensajen politika ba povu tomak, liu-liu ba Jerasaun foun sira atu labele hakat tuir hahalok husi Mari Alkatiri ho Taur Matan Ruak nia grupu ne’ebé tau a’as interese ba poder liu-fali interese atu hametin Estadu RDTL.
Tanba ne’e maka nia husu ba militante FRETILIN no PLP ne’ebé lori naran “jerasaun foun” hodi tau Fidelis Magalhães hanesan “vitima” atu aprende lisaun sira hanesan, jerasaun foun tenke iha prinsipiu defende lia-loos, defende Estadu Direitu Demokratiku, la’os sai fali “afundador” Estadu. Jerasaun foun tenke hatene aproveita no apresia konfiansa ne’ebé jerasaun tuan sira aposta (tula) ba hodi tane-a’as no asegura sustentabilidade Estadu ba tinan naruk. Jerasaun foun nia kumprimentus ba lider nasionál sira la iha folin bainhira jerasaun foun nia politika maka sobu rahun Estadu, Estadu ne’ebe sai hanesan mahon ba povu tomak.
Akontesimentu ba Fidelis Magalhães ne’e hanesan lisaun ba politiku sira hotu, inklui ba jerasaun foinsa’e sira atu halo reflesaun. Reflesaun atu halo ezame da konsiensia kona-ba efeitu husi asaun no politika husi jerasaun foun ba sustentabilidade RDTL hanesan Estadu Direitu Demokratiku, ohin no ba futuru.
