DILI (TOP) – Prezidente partidu Congresso Nacional de Reconstrução de Timor (CNRT), Kay Rala Xanana Gusmão rekoñese maske CNRT eziste nu’udar partidu politika ida iha Timor-Leste durante tinan 14 ona, maibé seidauk halo buat barak iha rai-laran.
Eis Primeiru-Ministru ne’e konta, tinan 14 liuba (26 Abril 2007), harii partiduCNRT. Xanana dehan, harii partidu ne’e tanba iha 2006 mosu krize boot ida ne’ebé halo Timor-oan ho Timor-oan oho malu, ema barak sai deslokadu, populasaun lakon buat barak.
“Ita fahe tiha ita nia-rain ba lorosa’e no loromonu. Hodi hanoin katak CNRT ida uluk halibur-hamutuk Timor-oan sira tomak halo esforsu hamutuk hodi liberta ita nia-rain, no ita labele permite katak liberta tiha ita nia-rain ita bele oho malu fali, estraga malu fali, no tanba momentu ida ne’eba laiha ema ida … laiha organizasaun ida ne’ebé simu katak sira hetan responsabilidade kona-ba krize ne’e maka Timor-oan lubuk ida halibur aan hodi ita kria partidu ida ne’e. Husi liberta nasaun, ita atu buka liberta povu,” hateten Xanana liu husi konferénsia ba imprensa iha sede partidu CNRT, Bairo Grilhos, Dili Segunda 26 Abril 2021.
“Partidu CNRT iha tinan 14 la halo buat barak. Loos, la halo milagre, loos. Iha situasaun ne’ebé foin sai husi funu, iha situasaun ida ne’ebé ita foin hamosu demokrásia iha ita nia-rain, ita tenke rekoñese katak povu ida ne’e iha duni kbi’it atu sai husi konfilitu hodi tama ba faze foun ida ne’ebé bolu reziliensia, no ho ida ne’e nia fó adeus ba konflitu atu simu dezenvolvimentu,” Xanana afirma.
Eis Komandante ein Xefe das FALINTIL ne’e katak, maske CNRT durante tinan 14 la halo buat barak, maibé partidu ne’e maka iha duni hanoin, no vizaun hodi dezenvolve nasaun ne’e liu husi hamosu Planu Estratejiku ba Dezenvolvimentu (PED) husi tinan 2011 to’o 2030 ne’ebé oras ne’e la’o hela.
Eis Primeiru-Ministru ne’e konsidera PED ne’e mós sai ijemplu ida ba rai barak ne’ebé iha Áfrika, no iha fatin seluk iha mundu depois ukun aan seidauk konsege harii Estadu, seidauk konsege harii vizaun ida oinsa bele dezenvolve nasaun.
“Ho ida ne’e maka ha’u mós bele dehan katak CNRT bainhira ka’er hela ukun fó dalan g7+ ne’ebé halibur rai barak, rai 20 tiha ona, barak mós hakarak tama tan hodi aprende itoan. Ita la hanorin, ita troka ita nia hanoin no ita nia esperiensia iha saida maka di’ak, iha saida maka la di’ak hodi fó hatene ba malu dalan atu harii Estadu no harii nasaun. Tanba ida ne’e, tinan 14 liu ona iha Estadu Direitu Demokrátiku. Estadu Direitu katak, lei maka iha hotu ita, instituisaun hotu nia leten. Demokrátiku katak, nu’udar povu ita iha direitu ba hala’o demokrasia iha ita nia-rain,” Xanana esplika.
Tanba ne’e, Xanana husu ba kuadru, membru, militante no simpatizante CNRT tomak atu halo reflesaun, no tenke prepara aan didi’ak hodi halo buat ruma no halo di’ak liutan bainhira tempu to’o mai.
