Internet ilegal: SIK ka’er tan ona Prezidente ANK

DILI (TOP) – Komandu Polisia Nasionál Timor-Leste (PNTL) liu hosi Serbisu Investigasaun Kriminál (SIK) ezekuta mandadu buska, dentensaun, no apreensaun ba supeitu JF atual Prezidente Autoridade Nasionál Komunikasaun (ANK).

The Oe-Kusi Post (TOP) observa iha fatin ezekusaun mandadu ne’e iha edifisiu ANC akontese iha Kinta 26 Novembru 2020 oras tuku 11:00 dadersan.

Mandadu buska, dentensaun, no apreensaun ne’e SIK ezekuta despaisu Tribunál Distritál Dili (TDD) ho Númeru Unidade Krime (NUK) 0166/20/PNSIK hodi halo investigasaun profunda no aprezenta primeiru julgamentu iha TDD.

Prosesu detensaun ne’e lidera direita hosi ekipa SIK, hamutuk ho IT profesionál Timoroan, Abilio Bernardo Caldas halo tiha introdusaun ba mandadu tribunál nian hodi kontinua tau alsema ba suspeitu JF.





Suspeitu deskonfia halo kooperasaun serbisu ho suspeitu Diretór Elite Computer, MS no suspeitu Diretór Kompañia Telekomunikasaun Telemor (TVB) ligadu ho fornesimentu internet ilegál foti husi rede Indonézia nian hodi fornese ilegálmente ba governu Timor-Leste durante tinan barak nia laran ona.

Suspeitu na’in tolu deskonfia komete iha kazu fraude fiskal no burla informatika ne’ebé fó prejuizu ba Estadu Timor-Leste lakon osan barak.

TOP observa, durante ezekuta mandadu buska, detensaun, no apreensaun, SIK halo apreensaun ba dokumentu importante sira relasiona ho kontra serbisu liga ho Kompañia Telemor, Elite Compur inklui prosesu selu taxa ne’ebé parte ANK rekolla husi Elite Computer no Telemor nian durante ne’e. Durante prosesu investigasaun,  investigador sira foti hotu dadus kontratu husi kompañia forneseder liña internet hamutuk sanuru resin rua (12), maibé iha kompañia haat (4) maka la rejista iha ANK inklui Elite Computer no seluk tan.

SIK mós halo kedas apreensaun no rekoellla dokumentu hanesan, MacBook Air ne’ebé suspeitu JF uza, dokumentu importante sira, hanesan kareta spectrume ida ne’ebé uza atu halo kontrolu ba liña internet ilegál sira, totál tore kompañia Telemor nian iha teritóriu Timor-Leste ho liña transmisaun rede internet ho lisensa, relatóriu kona-ba monitorizasaun frekuensia internet hosi tinan 2017 to’o Setembru 2020, prosesu AFP hosi dokumentu 12 ne’ebé ANK rejista no públika iha website ANK nian no kompañia haat (4) nian dokumentu ne’ebé ANK seidauk públika iha sira nia webside no reseita ne’ebé ANK rekolla husi kompañia operador Telemor durante tinan 2017 to’o Stembru 2020 nian.

Hafoin ka’er, SIK lori kedas suspeitu JF ba detein iha sela detensaun SIK nian iha komandu jerál PNTL iha Kaikoli, Dili hodi kontinua prosesu investigasaun klean. 

Antes ne’e, SIK mós ezekuta mandadu buska, dentensaun, no apreensaun ba sasán evidensia husi CEO ka Diretór Jerál Kompañia Telekomunikasaun Telemor ho inisiál (TVB) no Diretór Kompañia Eleite Computer ho inisiál (DP) iha loron 23 Novembru 2020. Ema nain-rua ne’e sira nia kazu rejistadu ho Númeru Unidade Krime (NUK) 0166/20/PSIK hodi halo mós primeiru julgamentu iha Tribunál Dili.

Komandu Polisia Nasionál Timor-Leste (PNTL) liu hosi Servisu Investigasaun Kriminál (SIK) ezekuta mandadu buska no dentensaun ba Diretór Jerál Kompañia Telekomunikasaun Telemor ho inisiál (TVB) no Diretór Kompañia Eleite Computer ho inisiál (DP). Foto TOP/Raimundos Oki.

Suspeitu CEO Kompañia Telemor TVB, SIK halo detein iha ninia servisu fatin Telemor, Timor Plaza CBD 4, andar tolu iha oras tuku 15:00. No iha loron Kinta 26 Novembru, Tribunal Distrital Dili mós hala’o ona prosesu julgamentu ba kazu ne’e.

Hafoin halo tiha detensaun, ekipa SIK halo kedas esplikasaun ba konteudu karta detensaun hosi Tribunál nian ba suspeitu no ekipa funsionáriu tomak, inklui halo investigasaun ba sistema ka data center no sitema Call Cenrter Telemor nian iha andar rua CBD-2.

Entretantu, suspeitu DP Diretór Kompañia Elite Komputer, SIK halo detensaun iha ninia serbisu fatin Colmera Dili, iha oras 14:45 lorokraik.

Hafoin halo tiha detensaun, ekipa SIK hamutuk ho ekipa IT halo apreensaun hodi husu password ba kontrolu ba sistema data center ne’ebé deskonfia durante ne’e kompañia Elite Computer utiliza hodi halo koneksaun sistema rede satelite ilegál husi Atambua-Indonézia nian.

Ezekuasaun mandadu buska dentensaun hala’o direita hosi Komandante Serbisu Investigasaun Kriminá (SIK), Superintendente Xefe, José Maria Neto Moc akompañia husi ekipa investigador SIK no hetan apoiu husi Serbisu Informasaun Polisia (SIP).

Suspeitu na’in rua, TVB no DP deskonfia halo korelasaun servisu ba malu hodi fasilita utuliza internet ilegál ne’ebé uza satelite Indonézia nian ho kapasidade 600MBS ne’ebé fasilita ba liña ministériu sira inklui Komandu Polisia Nasionál Timor-Leste (PNTL).

Impaktu husi servisu korelasaun entre suspeitu na’in rua hodi fasilita serbisu internet ilegál ne’ebé Serbisu Investigasaun Kriminál deteta hahú kedas husi tinan 2012 mai to’o tinan 2018 fó prezuiju ba Estadu Timor-Leste lakon osan barak. Ho hahalok suspeitu nain rua ne’e, Ministériu Públiku akuza suspeitu rua komete kazu burla informatika no kazu fraude fiskál.

Elite Computer.

Entretantu durante ne’e Kompañia Elite Komputador maka manan konkursu públiku halo koneksaun internet ilegál hodi halo korelasaun serbisu ho suspeitu TVB, maibé parte governu Timor-Leste liu husi Autoridade Nasionál Komunikasaun (ANK) ne’ebé hetan fasilidade previleziu husi Estadu Timor-Leste lahalo kontrolu ba serbisu kompañia rua ne’ebé fó prejuizu ba estadu Timor-Leste.

Tuir dadus ne’ebé TOP asesu, durante ne’e Kompañia Elite Komputadór serbisu hamutuk ho Komandu Jerál PNTL hodi halo ligasaun internet koneksaun ba sistema kontrolu Closed Circuit Television (CCTV) iha sidade Dili no postu integradu liña fronteira terrestre.

Raimundos Oki
Author: Raimundos OkiWebsite: https://www.oekusipost.comEmail: Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.
Xefe Redasaun & Editor

Online Counter