Sábado Oras 00:00 TL Tama Estadu Emerjénsia

Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lu Olo. Foto Media PR

Oekusipost.com Dili - Xefe estadu Francisco Guterres Lu Olo, dekreta ona Estadu emerjénsia ne'ebé sei implementa iha Sábadu 28 Marsu oras 00:00 otl,  to'o loron 26 fulan Abril 2020, atu prevene COVID-19 labele da'et iha nasaun ne'e. 

"Hau dekreta  estadu emerjénsia atu prevene kalamidade públika ida akontese ba ita, husi COVID-19. Hau dekreta tanba Konstituisaun fó dalan ba estadu emerjénsia bainhira iha kalamidade públika. Hau dekreta ho autorizasaun husi Parlamentu Nasional. Hau halo ida nee ho responsabilidade tomak, nu udar Prezidente Repúblika, atu proteje ita-nia ema,  atu la husik moras koronavíris destrói ita ida-idak no ita-nia Povu no País," Prezidente Repúblika, Francisco Guterres Lu Olo hato’o mensajen ne’e iha palásiu Prezdensiál Ai-Tarak Laran, Dili Sesta 27 Marsu 2020.  

Mensajen ne'e hateten katak, Husi loron 28 marsu, sábadu,  hahú husi 00 oras  to o 26 abril 2020, meia-noite,  Timor-leste tama iha estadu emerjénsia atu fó dalan ba Governu foti no implementa medida espesífiku sira. 

 "Sei limita ka suspende ita-nia direitu balun, ita-nia liberdade balun, garantia balun neebé Konstituisaun fó ba sidadaun ida-idak no ba hotu-hotu. Laós atu halakon! Suspende ka limita atu defende interese boot liu - mak Povu nia vida, ita-nia vida no ita-nia família nia vida," hateten Lu Olo.  

PR Lu Olo husu ba Povu tomak atu simu medida sira ne’e, ho dame no respeitu no fó apoiu ba ekipa neebé servisu makaas iha terrenu. Atividade  balun  sei para no balun seluk sei la’o nafatin atu garante ita-nia moris loron-loron. Governu bele proíbe reuniaun no manifestasaun ka eventu sosiál, limita sirkulasaun ema nian no saída deit neebé envolve ema barak tanba risku kontájiu, husi ema ba ema, boot tebes.

Ohin, hanesan iha tempu luta libertasaun nasional, ita timoroan tenke hatene fó liman ba malu hodi hasoru ita-nia inimigu  ida nee: mak moras COVID 19.

" Hamutuk ita tenke fó apoiu ba Governu hodi implementa medidas neebé efetivu atu antesipa vírus ida nee labele daet  babeibeik no nunee, proteje  ita-nia Povu! Ita tenke reforsa Governu oinsá deit, iha tempu neebé deit!", Lu Olo apela.

Nia husu ba partidu polítikus,  líderes, kuadrus no militantes hotu-hotu atu tau sees lai diferensas polítikas, hodi fó liman ba malu, nuudar kombatente ida deit hasoru moras aat ida nee. 

Lu Olo husu ba Eme  hotu-hotu tenke halo refleksaun klean saída mak bele akontese aban  nuudar timoroan, iha situasaun difísil ida ne’e. 

"Liuhusi Parlamentu Nasional nia autorizasaun, hau dekreta Estado de Emergéncia nee hatudu sinal pozitivu tebetebes ba ita-nia solidariedade institusional iha luta ida nee hodi defende ita-nia Povu. No husi sorin seluk,  Timor-Leste,  biar Nasaun kiik, ita fó mós solidariedade kombativa internasional hodi luta hamutuk hasoru moras aat COVID-19, nuudar umanidade nia inimigu", nia dehan tan.  

Medida espesífiku liu, durante períodu  estadu emerjénsia,  sei define husi Governu ho apoiu husi órgaun soberania hotu-hotu.  Governu ninia susesu depende ba kolaborasaun husi sidadaun ida-idak no husi ema hotu. 

Loroloron ita simu notísia, husi nasaun barak iha mundu, katak sira-nia ema barak  mate, nu’udar vítima husi moras COVID-19. Situasaun grave ida ne’e akontese iha nasaun sira ne’ebé iha sistema saúde avansadu tebes, hanesan Itália, Espanha, França, Estadus Unidus Amérika, no seluk tan. País sira ne’e tau atensaun maka’as ba ameasa husi Covid 19 maibé foti medidas restrisaun tarde liu. Katak país sira ne’e falla liu iha medidas prevensaun. 

Espesialista sira defende katak dalan  efetivu-liu hodi kombate hasoru moras COVID-19 maka prevensaun. Ita tenke foti kedas medida prevensaun hodi moras aat ne’e labele da’et  babeibeik iha ita-nia rain.

Iha loron 14 fulan marsu, Ministra interina Saúde, liuhusi konferénsia imprensa, informa katak ita iha ona kazu pozitivu ida, COVID-19, iha Timor-Leste.

Hafoin rona notísia ne’e, ita-nia Povu, ho konxiénsia tomak, hahú kedas foti medida rasik hodi hasees-an husi moras COVID-19,  hodi labele afeta ita-nia rain. Ohinloron, dalan sira iha sidade Dili hahú mamuk. Ema menus liu iha fatin públiku sira.

Iha loron 24 marsu liubá,  Igreja Katólika Timor-Leste, hatuir Dekretu Papal,   hahú suspende missa ho sarani sira, inklui selebrasaun Páscoa nian,  iha Igreja laran,  no husu ba fiar-nain sira tuir missa liuhusi televizaun no rádiu no reza de’it iha uma. Instituisaun sira seluk, organizasaun naun-governamental no privadu sira, loja sira hala’o dadaun hela regras prevensaun. Eskola, universidade no atividade desportu taka temporáriu.

“Ha’u louva tebes esforsu ne’ebé instituisaun sira no ita-nia sidadaun sira halo hodi  hamenus movimentu no atividade ho ema barak, halibur hamutuk iha fatin ida”.  

Ha’u husu ba ita hotu hodi labele halo diskriminasaun hasoru ema ne’ebé hetan moras COVID 19, ka foin iha sintomas atu hanesan moras ida ne’e.  Ita-nia servisus saúde bele ona halo izolamentu ba sira no halo tratamentu. Ita labele mós halo diskriminasaun ba maluk sira ne’ebé foin fila mai Timor-Leste husi rai afetadu  ho vírus korona. Timoroan ka ema husik nasaun sira seluk, ne’ebé Governu husik fila mai,  tama iha fatin kuarentena, hanesan medida prevensaun ida! Ne’e katak tama iha kuarentena la’ós tanba sira moras ona. Bainhira teste hatudu katak la moras, sira sai husi kuarentena".

Raimundos Oki
Author: Raimundos OkiWebsite: https://www.oekusipost.comEmail: Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.
Xefe Redasaun & Editor

Online Counter