DILI (TOP) – Hafoin hasoru derrota boot ida iha eleisaun prezidensial ronde dahuluk no ronde daruak, Sekretariu Jeral Partidu FRETILIN, Mari Bim Amude Alkatiri oras ne’e kontinua hato’o nia kantigu antigu ba públiku katak, hakarak tebes atu hakuak hikas lider nasionál sira seluk inklui Komandante em Xefe das FALINTIL, Kay Rala Xanana Gusmão ho intensaun la klaru.
Parte balun konsidera, Alkatiri la presiza atu hakuak Xanana mós povu maioria hakoak ona Xanana ne’ebé hatudu ona liu husi rezultadu eleisaun prezidensial ronde dahuluk no daruak nian.
Rezultadu eleisaun prezidensial 2022, povu maioria fó mensajen klaru ba Alkatiri atu halo reflesaun klean molok ataka Xanana, tanba faktu politiku hatudu, se de’it iha Timor la iha forsa atu hasai Xanana nia manias hanesan Alkatiri deklara bebeik iha fatin barak iha rai-laran.
Faktu istoria hatudu momoos, Xanana mak bele lori ema sai Prezidenti RDTL no Xanana de’it mak halo Prezidente incumbent baku fila. Iha tinan 2012 Xanana lori Taur Matan Ruak sai Prezidenti no dudu sai Ramos-Horta. Iha fali tinan 2017 Xanana lori tan Francisco Guterres Lú Olo sai Prezidenti no 2022 Xanana “duni sai” Lú Olo husi Prezidenti no hatuur fali Ramos-Horta ba Prezidenti RDTL.
Ho faktu istoria sira ne’e hatudu ba públiku katak, politikamente se de’it mak atu kontra Xanana sei fila kontra nia aan rasik.
Hafoin hala’o sorumutu ho Prezidente Repúblika, José Manuel Ramos-Horta, Alkatiri hateten, sempre prontu atu halo dialogu ho se de’it iha rai ne’e inklui Kay Rala Xanana Gusmão hodi solusiona krize politika ne’ebé akontese iha rai-laran.
Maibé, iha etapa ida povu maioria fó ona solusaun ba impase politika ne’e hodi vota ba José Manuel Ramos-Horta sai Prezidente Repúblika periodu tinan lima, 2022-2027.
"Ha'u dehan lakohi temi (Xanana nia) naran, ita boot (jornalista) mai temi naran fali tanba saida. Ha'u lakohi mensiona naran se de'it, mas hotu-hotu hatene katak rai ida ne'e sei presiza ami, mas rai ida ne'e mós presiza ami atu hamutuk," Alkatiri hateten ba jornalista sira hafoin hala'o reuniaun ho Xefe Estadu, José Manuel Ramos-Horta iha palásiu prezidensial Aitarak-Laran, Dili, Tersa 9 Agustu 2022.
Alkatiri hatutan, asuntu barak mak diskute ho xefe estadu maibé nia parte lakohi fó sai isu saida de'it mak ko'alia, maibé rekoñese ho idade 70 resin ona sei to'o tempu atu deskansa, maibé antes atu deskansa hakarak rai-hela lisaun di'ak ba jerasaun foun para bele halo tuir iha sira nia tempu.
"Maibé, tenki hamutuk atu bele husik hela ba jerasaun aban-bainrua situasaun ida ke labele todan demais," Alkatiri esplika.
Nia dehan; "tinan 20 nia laran ita labele dehan buat hotu ita halo loos hotu, hanesan ema moris iha tinan 20 nia laran ita hotu seida'uk iha esperiensia atu harii estadu. Ita halo duni sasan barak, maibé tenki hatene katak tempu ona ita atu hanoin ba kotuk maibé atu hateke ba oin”.
Nia hatutan, , se iha pontu espesifiku mos sei labele fo sai ba publiku, maibé hafoin ko'alia ho xefe estadu klarumente daudaun ne'e publiku akompana no hatene objetivu enkontru ne'e atu iha futuru la'os tu'ur de'it ho lider maibé ho lider hotu-hotu para buka solusaun rezolve problema ne’ebé mak iha.
"Hotu-hotu hatene ona katak, ha'u nia vontade atu ko'alia ho lider hotu-hotu, atu bele hetan dalan ida ke hotu-hotu simu hodi hateke ba oin."
Tanba, vontade sempre iha hakarak halo komunikasaun ho lider hotu mas tanba iha diverjensia entaun mehi para hakotu krize ne'e la akontese, maibé agora hakarak ka lakohi tenki hamutuk para rezolve problema ne’ebé iha.
"Ha'u foti inisiativa atu halo dialogu ne'e maibé situasaun politika mak la permite, maibé ha'u fiar katak ita hotu iha ona tempu atu tu'ur halo reflesaun hodi hanoin para bele hamutuk hateke ba oin”.
