LEOREMA (TOP) – Reprezentante familia Lobato, Amelia dos Santos Lobato hateten, ema hamutuk nain 80 resin husi familia lobato mak hakoi iha semiteriu Leorema, Likisa.
Nia hatutan, familia ida ne’e mate mohu iha funu laran durante tinan 24 kontra Indonézia hodi to’o ohin loron halo Timor-Leste sai nasaun ida independente iha mundu rai-klaran.
Eis Komandante em Xefe das FALINTIL, Kay Rala Xanana Gusmão hala’o vizita ba Leorema hodi presta omenajen ba familia Saudozu Nicolau Lobato ho nia familia tomak kuaze na’in 80 liu ne’ebé mate durante funu nia laran.
Vizita Xanana ba simitériu Leorema ne’e, akompanã direita husi Espoja Rogerio Tiago Lobato, Virginia Araújo Soares hodi kari aifunan no sunu lilin ba Saudozu Nicolau Lobato nia aman, Narcio Manuel Lobato, Felismina Alves Lobato no inklui familia Lobato kuaze na’in 80 resin.
Reprezentante Familia Lobato, Amelia Dos Santos Lobato hato’o agradese tebes ho vizita Xanana foin primeiraves hodi presta omenajen ba familia Lobato sira ne’ebé mate funu naruk luta Independensia Timor-Leste.
“Ami familia sente agradese tebes, primeiraves husi Maun Xanana mai presta omenajen ba familia Lobato sira ne’ebé mate ba rai ida ne’e,” Amelia hateten ba jornalista sira iha semiteriu Leorema, postu Bazartete, munisipiu Likisa, Sábadu 13 Juñu.
Iha oportunidade ne’e, Familia Lobato husu ba lider Timor-Leste atu kontinua hamutuk hodi kria pás no dame atu lori nasaun ne’e ba moris di’ak.
Lider Karismátiku, Kay Rala Xanana Gusmão konsidera Saudozu Nicolau Lobato nu’udar jerasaun hu si Suku Leorema, Postu Postu Administrativu Bazartete, Munisipiu Liquiça ne’ebé oferese nia vida tomak hodi lori Timor-Leste konkista ba ninia mehi naruk ba luta libertasaun nasionál ne’e.
Xanana dezafia foin sa’e Timor-Leste atu ba nati tuir prinsipiu luta saudozu Nicolau no saudozu sira seluk mate ba rai ne’e atu kaer metin nafatin sira nia mehin lori nasaun ne’e hametin unidade nasionál kontribui ba prosesu dezenvolvimentu nasionál iha setór hotu-hotu.
Xanana dehan, vizita emosionál hodi hato’o mós mensajen ba Joventude Leorema ne’ebé hamosu konflitu oho malu iha loron 4 de Jullu 2019, ne’ebé rezulta joven maun na’in rua mate fatin, hodi sunu uma 13 labele akontese tan.
“Ha’u vizita munisipiu hotu, maibé vizita mai Leorema hanesan vizita mai raihusar Nicolau Lobato nian, tanba ne’e, hahú husu ba joven Leorema oan sira lalika halo konflitu atu halo ferik no katuas sira ne’e terus tan, ho nune’e maka ita bele valoriza Nicolau Lobato ho eroi tomak sira nia sakrifisiu luta,” dehan Xanana Gusmão.
Xanana husu atu joven sira labele kria konflitu, tanba bainhira joven sira kria bebeik konflitu sei hamoe Saudozu Nicolau Lobato nu’udar Leorema oan.
“Joven sira imi lalika baku malu oho malu tan, selae imi hamoe Nicolau Lobato tanis hela iha ne’ebá, bainhira imi hanoin oho malu hela deit, tanba imi labele fó ezemplu aa ba rai seluk. Iha raii da ne’e, imi tenki temi nafatin Nicolau Lobato hodi loke dalan bai mi iha problema tuur hamutuk hodi ko’alia,” dehan Xanana iha nia deskursu.
Xanana dehan vizita ba Nicolau Lobato nia moris fatin, la’ós atu halo politika, maibé iha dever moral atu husu povu labele lakon esperansa, mezmu sira hasoru problema menus ai-han durante situasaun Estadu Emerjensia.
“Ha’u mai iha Nicolau Lobato nia fatin, la’ós atu halo politika, maibé atu husu imi joven sira lalika halo violensia atu halo rai ne’e naran fo’er, tanba imi maka tenki sai izemplu atu lori rai ne’e sai husi konflitu hodi hamorin rai no povu ida ne’e hodi ita fó valór ba Nicolau Lobato luta,”dehan Xanana.
Xanana fó lembra, iha loron 31 dezembru maka Nicolau Lobato bolu nia ho Juvenal Inaçio, Sera Kay akompaña Nicolau Lobato ba Same. Iha funu nia laran, Nicolau Lobato ho forsa hakiduk ba Maubise, tanba presaun funu boot tebes husi inimigu. Hahú ona husi tinan 1977 too 1978 mak inimigu kontrola tomak ona populasaun, menutu ikus, iha loron Nicolau Lobato bolu Xanana hodi fó orden ba membru Comite Sentrál atu kontinua luta ba rejiaun hotu iha Timor-Leste.
Entretantu, vizita Xanana ba Leorema simu ho rituál tradisionál ne’ebé hamulak husi kuku akompaña husi populasaun hodi konsidera vizita Xanana Gusmão ba hasoru Leorema reprezenta ilas Saudozu, Nicolau Lobato nian.
Tuir Lia na’in, Celestino Gonsalves no Mateus Brito ho lia hamulak konsidera, Xanana maka kontinua obra Saudozu Nicolau Lobato, hafoin soudozu hakotu iis iha loron 31 Dezembru 1978.
“Tinan barak, Nicolau Lobato liu ona, ita boot maka kontinua too ohin vizita fali mai Saudozu nia moris fatin hodi bele mai haree ami povu rai ne’e konsidera vizita ne’e espesiál tebes,” dehan Kuku Celestino Gonsalves no Mateus Brito ho dadolin hamulak.
Iha fatin hanesan Xefe Suku, Loerema Sandra de Araújo Lobato ho tanis deklara, vizita Xanana ne’e importante tebes atu kontinua motiva joven sira foin lalais hamosu konflitu ohin malu hodi rezulta povu nia uma ahi han bele rona direita Xanana nia mensajen espesiál husi Xanana hodi halo reflesaun.
“Ha’u sente katak, vizita ofisiál ida ne’e previlejiu tebes ba ami povu ida ne’e, tanba problema konflitu ne’ebé akontese foin lalais ne’e, halo ha’u nia komunidade susar tebes tanba problema menus ekonomia, no problema COVID-19 lori povu ne’e hamlana, la’ós ami la produtu, maibe ho problema mudansa ikliman halo ami nia povu nia produs kafé fuan komesa menus,” nia hateten.
Iha vizita ne’e, Xefe suku konvida Xanana halo mós vizita ba sede suku no haree kondisaun eskola balun ne’ebé aat no menus fasilidade bele fó apoiu.
Iha oportunidade ne’e, Xanana ho Administradór Munisipiu Liquiça, Domingos da Coinceição, Veteranu, Railos no autoridade suku fó apoiu foos no mina ba povu kbiit laek hamutuk 10 kompostu husi adeia sira hanesan, Bukumera, Baura, Cutulau, Ergoa, Fatuneiro, Hato-Hou, Manu-Lete, Rai Lulik, Urema, Urluli.
Xanana dehan, apoiu ne’e oferese husi Timoroan laran luak nu’udar Emprezariu Key Xavier ne’ebé ajuda ona nia distribui foos, mina no sasán nesidade baziku ba povu ne’ebé presiza liu.
“Ajuda ne’e ita nia Timoroan Key Xavier maka oferese, ami la’o helu Dili ba Ainaro too mai iha ne’e nia apoiu ho Timoroan sira seluk,” dehan Xanana.
Xefe Suku Leoremana, Sandra Araújo Lobato hato’o agradese, tanba alende vizita fó apoiu ai-han Xanana hato’o mós mensajen dame ba povu sira.
Vizita hetan seguransa makas husi Komandu PNTL Liquiça ne’ebé lidera husi Adjuntu Komandante PNTL Liquiça Superintendente Asistente, Graciano Amaral, Komandante Bataliaun Orden Publiku (BOP) Sarjento, Mateus Soares Cardoso.
