La’os Nai-Lulik ona, maibé nia sakramentu orden metin nafatin to’o mate

DILI (TOP) – Santo Padre Papa Francisco foti ona desijaun hasai Martinho Gusmão husi Nai-Lulik bazeia ba nia pedidu rasik durante ne’e.

Papa Francisco iha loron Kuarta, 13 Outubro 2021 liuhusi kongresaun evanjelizasaun ba povu sira ho númeru protokolu 3593/21 konsede ba Padre Martinho Germano da Silva Gusmão demisaun ba estadu klerikal no dispensa ba selibatu, katak Padre Martinho husik hela ona nia dever no obrigasaun tomak nu'udar Nai-Lulik (cfr. Can 290 alinea 3).

Komunikadu ba imprensa ne'ebé fó sai husi Diocese Baukau Kamara Ekleziastika Largo Katedral Timor Oriental, fó hatene ba entidade hotu liuliu komunika ba Padre, relijioza, relijiozu no ba maluk sarani sira iha Timor laran tomak, relasiona ho Padre Martinho Germano da Silva Gusmão ne'ebé husu atu demite nia knaar nu'udar Nai-Lulik.

Ho nune'e maka, iha loron Sábadu 25 Janeiru 2020, Padre Martinho hato'o karta ida ba Amu Bispo Dom Basilio do Nascimento (matebian) hodi husu demisaun ba Ministériu Saserdotál.

Alende ne'e, iha loron Kinta 4 Fevereiru 2021, Padre Martinho Gusmão haruka karta reskritu ba Santo Padre Papa Francisco hodi husu karta demisaun hosi estadu klerikal.

Ho karta ne'ebé antes ne'e haruka ba Amu Bispo Dom Basilio do Nascimento (matebian) ne'ebé husu demisaun ba Ministériu Saserdotál, maka iha loron Segunda 30 Agustu 2021, Amu Bispo Dom Basilio do Nascimento suspende Padre Martinho husi nia knaar nu'udar Nai-Lulik.

Tanba ne'e, hodi responde ba karta reskritu ne'ebé Padre Martinho Gusmão haruka ba Santo Padre Papa Francisco iha loron Kinta 4 Fevereiru 2021.

"Iha loron Kuarta 13 Outubru 2021 Santo Padre Papa Francisco liuhosi kongregasaun evanjelizasaun ba povu ho numeru protokolu nu. 3593/21, konsede ba Padre Martinho Germano da Silva Gusmao demisaun ba estadu klerikal no dispensa ba selibatu, katak Padre Martinho Gusmao husik ona nia dever no obrigasaun tomak nu'udar nai lulik (cfr. Can 290 alinea 3)," haktuir iha komunikadu ne'ebé The Oe-Kusi Post (TOP) asesu, Sábadu, 20 Novembru 2021.

Tanba ne'e, ho komunikadu ida ne'e husi ohin ba oin Martinho Gusmão sei hala'o vida nu'udar ema leigu (katekista) baibain no kontinua nafatin fó testamuña fiar hanesan sarani di'ak.

“Komesa agora, Martinho Gusmão hala'o nia vida hanesan leigu baibain iha sosiedade, maibé sakramentu ordem ne'ebé nia simu INCANCELAVÉL. Tanba ne'e mak, ba sarani hirak ne'ebe iha situasaun perigu de morte no Nai-Lulik laiha liu kedas atu bele atende konfesaun. Martinho Gusmão bele atende konfesaun no absolve validamente pekadu sira (cfr. Can 976 CIC 83)," reforsa tan iha komunikadu ne’e.

Uma Kreda no sarani agradese ba Martinho Gusmão ne'ebé durante tinan barak servi ona Uma Kreda liuhusi nia knaar nu'udar Nai-Lulik, no Uma Kreda inklui sarani katolik tomak kontinua reza ba Martinho Gusmão atu bele sai nafatin leigu ne'ebé di'ak no kontinua nafatin fó testamuña fiar nu'udar sarani Kristaun iha sosiedade.

Sakramentu orden metin nafatin to’o mate

Durante mosu komentariu oioin kona-ba Sakramentu Orden ne’ebé Nai-Lulik simu ona ne’e bele lakon ka la’e? TOP halibur informasaun oioin kona-ba assuntu ne’e hodi aprezenta ba públiku.

Igreja dehan, ordenasaun ne’e nu’udar (sinal) ba ema ida ne’ebé labele hasai to’o mate (marka irremovível) ka irremovable imprint, karater ida ne’ebé “konfigura sira ho Cristo”, no ordenasaun nunka lakon – laiha poder ida iha mundu rai-klaran bele halakon (hamoos) sakramentu odernasaun.

Tuir reportazen Ajensia Notisia Katolika (Catholic News Agency) katak, ordenasaun, hanorin katekizmu Igreja Katólika konfere espíritu santu ne’ebé permite ‘poder sagradu’ ida so bele mai husi Cristo rasik liu husi Nia Igreja.

Ordenasaun, iha teolojia katólika halo mudansa ida permanente ne’ebé Igreja mós laiha poder atu reverte (reverse). Maibé, realidade ne’ebé oras ne’e akontese iha Timor-Leste ligadu ba kazu Padre ida ne’ebé Vatikanu bandu ona atu hala’o nia kna’ar saserdotal, mosu konfujaun atu kontinua bolu nia Padre ka eis Padre.

“Ita boot nu’udar sasordote ida para sempre,” esplika karta ba Hebreu sira ne’ebé TOP asesu husi Ajensia Notisia Katólika.

Artigu ne’e afirma tan, Padre ida ne’ebé maka laicizado ona sei la bolu nia “Padre” ona ka ho titulu sira seluk. Maibé, sei lakon estadu clerical bainhira komete krime todan ruma ka padre sira rasik maka hato’o pedidu rezignasaun ba Amo Papa individualmente, maibé sakramentu saserdotal ne’ebé Padre ida simu sei la lakon husi nia isin loloon to’o mate. Hanesan mós sakramentu batizmu no sakamentu sira seluk ne’ebé sarani sira simu ona ne’e sei la lakon husi nia isin loloon to’o mate. Laiha ema ida maka hasai sakramentu ne’e husi sarani ida nia isin lolon. So mate maka sakramentu ne’e mós automatikamente lakon, maibé bainhira sei moris iha mundu ne’e, laiha ema ida maka bele hasai.

Klérigu (Padre) ida, ka ministru sagradu iha Igreja, nu’udar ema ida ne’ebé ordenadu no hetan permisaun husi Igreja atu hala’o ministériu sagradu.

“Embora ordenasaun nunka lakon – laiha poder ida iha mundu rai-klaran bele halakon (hamoos) sakramentu odernasaun-ema ida lakon status legal nu’udar klérigu ida – ne’e hanaran “laicizadu””.

Bainhira ema ida lakon nia Estadu Clerical, nia laiha ona direitu atu hala’o ministériu sagradu iha Igreja, eseptu iha situasaun extrema hasoru ema ruma iha situasaun ne’ebé fó ameasa ba mate, nia bele hala’o. Ema ne’ebé maka lakon ona nia estadu clerical mós laiha ona direitu kanônika atu hetan suporta finansial husi Igreja. Dala barak, ema ne’ebé laicizadu bele hola feto ona, maibé ida ne’e ladun akontese barak.

Padre ida ne’ebé Vatikanu bandu ona atu hala’o nia kna’ar saserdotal, oras ne’e kumpri hela prijaun domisiliariu iha Oe-Kusi Ambenoi, tanba hetan akuzasaun kriminal husi Ministériu Públiku, no seidauk iha desijaun final husi Tribunal kona-ba kazu ne’e rasik, maibé Vatikanu hasai ona desijaun ba nia hodi labele hala'o atividade saserdotal.

Entretantu, Arsebispu Metropolitana Dili, Dom Virgílio do Carmo da Silva, SDB liu husi konférensia ba imprensa iha loron 6 Outubru 2020 katak, senõr RD nu’udar eis Padre ona.

Igreja dehan, ordenasaun ne’e nu’udar (sinal) ba ema ida ne’ebé labele hasai to’o mate (marka irremovível) ka irremovable imprint, karater ida ne’ebé “konfigura sira ho Cristo”, no ordenasaun nunka lakon – laiha poder ida iha mundu rai-klaran bele halakon (hamoos) sakramentu odernasaun, maibé Padre ida bele lakon nia status clerical hanesan labele halo ka dirije seremónia eukaristia, labele fó komuñaun, rona konvesa, fó bensaun no seluk tan.

Nia titulu nu’udar padre ne'e sei labele hasai to'o nia mate, tanba Igreja dehan, ordenasaun ne’e nu’udar (sinal) ba ema ida ne’ebé labele hasai to’o mate (marka irremovível), no ordenasaun nunka lakon – laiha poder ida iha mundu rai-klaran bele halakon (hamoos) sakramentu odernasaun.

 

Raimundos Oki
Author: Raimundos OkiWebsite: https://www.oekusipost.comEmail: Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.
Xefe Redasaun & Editor

Online Counter