Vítima ba funu la’ós gerileiru no kaixa klandestina de’it

DILI (TOP) — Diretór Ezekutivu Centru Nasionál Chega (CNC.IP), Hugo Maria Fernandes hatete, sai vítima ba funu libertasaun nasionál la’ós gerileiru no kaixa klandestina de’it maibé, inan feton sira ne'ebé la hatene buat ida sai mós vítima ba torturasaun no violasaun seksual, tanba ne’e Estadu no governu Timor-Leste presiza valoriza no dignifika sira.

“Ema sai vítima (ba funu) ne’e la’ós kombatente (no kaixa klandestina) de’it, ema vítima balun ne’e ita nia inan feton sira ne’ebé la hatene kona-ba família balun ne’ebé involve iha klandestina maibé kuandu militár Indonézia mai buka mane sira la iha sira lori feto ba tortura (estraga) i ema sira ne’e to’o agora balun seidauk rejistu (ou hetan rekoñesimentu hosi estadu),” Hugo hateten ba jornalista sira iha salaun CNC Balide-Dili, Sábadu 26 Juñu 2021.

“Dala ruma sira (inan feton vítima torturasaun no violasaun seksual) ba hatan (rejistu) mós sira (komisaun sei husu tan) dehan ita bo’ot uluk partisipa iha organizasaun ida ne’ebé, Falintil ga la’ós entaun rekerimentu sira ne’e sai fali impedimentu ba ema atu rejistu, entaun buka forma ida oin seluk hodi bele nafatin rejistu vítima sira maski uluk la involve direitamente iha organizasaun rezisténsia laran,” Hugo Fernandes afirma.

Tuir nia katak, vítima torturasaun barak mak seidauk rejistu hodi hetan rekoñesimentu hosi estadu, dezde ita restaura independénsia mai to’o agora prosesu rejistu barak liu maka ba de’it sira ne’ebé uluk involve direita hanesan kombatente no kaixa klandestina sira. 

“Ne’e barak, ita iha asosiasaun vítima Timor Lorosa’e, iha mós asosiasaun eis prijoneiru polítiko sira, ha’u hanoin barak mak seidauk hetan atensaun hosi estadu, problema mak ne’e dezde ita ukun aan tiha to’o agora ne’ene prosesu rejistu (ba vítima tortura) la la’o, rejistu ne’ebé la’o ne’e mak rejistu ba kombatente (no kaixa klandestina) sira.”

Tanba ne’e, nia rekomenda ba estadu valoriza vítima torturasaun iha pasadu la presiza ho osan hanesan agora halo ba kaixa klandestina no kombatente sira, maibé estadu tenki iha responsabilidade moral hodi valoriza no dignifika mós sira mezmu la involve direita iha kualkér organizasaun rezisténsia hodi fó netik sertifikadu ruma nune’e jerasaun foun sira bele hatene katak luta ba libertasaun nasionál la’ós ema kaer kilat no sira ne’ebé involve iha organizasaun rezisténsia mesak mak luta no terus maibé povu inosente mós sofre iha funu nia laran.

“Hare ba tema hosi semináriu ne’e rasik katak ita hakarak dignifika vítima sira hosi violasaun pasadu, ita rekomenda ba estadu porezemplo ha’u ko’alia parte CNC nian hakarak estadu tenki rekoñese iha forma saida de’it, sertifikadu ida memorial ida, ne’e para ema sente iha valor (maski uluk la involve direita iha organizasaun rezisténsia maibé hetan torturasaun ilegál hosi tropa no milisia Indonézia maibé ikus estadu la haluha hodi tau konsiderasaun).”

The Oekusi Post
Author: The Oekusi PostWebsite: https://www.oekusipost.comEmail: Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.
www.OeKusiPost.com nu’udar plataforma media online iha Oe-Kusi Ambeno, Timor-Leste ne’ebé aprezenta notísia iha área oioin iha teritóriu nasionál. Rua. Numbei, Oe-Kusi Ambeno Mobile: +670 7723 4114 Email: info (at) OeKusiPost.com

Online Counter