DILI (TOP) — Prezidente Autoridade ba Rejiaun Administrativu Espesiál Oe-Kusi Ambeno (RAEOA) Arsenio Paixão Bano hateten, prosesu negosiasaun ba ro-ahi HAKSOLOK to’o oras ne’e sei iha hela faze segredu, tanba ne’e públiku laiha direitu atu hatene.
“Negosiasaun ba ro HAKSOLOK ita labele ko’alia sai, estratejia ne’e ita labele ko’alia sai,” hateten Bano jornalista sira iha Palásiu Governu, Dili, Kinta 21 Janeiru 2021.
Bano hatutan, nia komprende hela ema hotu hakarak loos atu hatene progresu negosiasaun ne’e la’o oinsa ona, maibé labele.
“Politika di’ak kona-ba ro HAKSOLOK sei mai, ha’u labele hatete detallu,” Bano esplika.
Nia nafatin husu ba públiku atu ho pasiensia no kalma lai itoan hodi hein prosesu negosiasaun ne’ebé tuir nia katak sei lori duni ro HAKSOLOK ne’e mai to’o Timor-Leste.
“Orsida ha’u ko’alia sala iha ne’e, mas ha’u hanoin ro HAKSOLOK sei mai, sei la’o diak hela, labele revela negosiasaun,” Bano garante katak ro ne’e sei mai duni, maibé faktu hatudu pagamentu dahuluk ba ro ne’e hotu tiha ona 100% iha tinan 2017, infelizmente to’o ohin loron seidauk to’o hela de’it mai Timor-Leste.
Durante sesaun debate ba OJE 2021 iha Parlamentu Nasionál iha loron Kuarta 2 Dezembru 2020, Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak defende loos osan hamutuk millaun $14 hodi buka rezolve ro HAKSOLOK ne’e, no afirma, ro ne’e la mai Bano maka ba komarka.
“Ita boot sira hatene katak kuandu ro HAKSOLOK la mai Timor-Leste ha’u maka tanggung jawap más hanesan ha’u dehan di’ak hela”.
Entretantu, antes ne'e iha loron Kuarta 25 Novembru 2020, bankada parlamentar CNRT iha Parlamentu Nasionál kontinua kontra politika no desijaun“governu defaktu” ne’ebé “tonka” husi partidu FRETILIN hasai tan povu nia osan hamutuk miliaun $16,9 hodi finaliza konstrusaun Ferry HAKSOLOK inklui konstrusaun ba ponte kais atu ró ne’e bele atraka.
CNRT husu ba “governu defaktu” ne’ebé lidera husi Primeiru-Ministru Taur Matan Ruak atu labele foti tan osan hodi selu ró ne’e, tanba tuir CNRT katak Ferry HAKSOLOK ferrujen tiha ona iha Portugal.
Iha loron Tersa 19 Janeiru 2021, bankada CNRT kontinua kestiona osan hamutuk millaun $14 ne’ebé preve iha OJE 2021 ba ro HAKSOLOK ne’e viola prinsípiu efikásia no efisiénia tanba OJE tinan ida ne’e bazeia programa.
“Ami haree katak OJE 2021 la ka’er ba prinsipiu efikasia no efisiensia tanba iha orsamentu jeral estadu ne’e preve fali ba ho montante osan milaun $14 ba iha konstrusaun ro-ahi Haksolok ne’e la priense prinsipiu efikasia no efisiente,” deputada CNRT Carmelita Caetano Moniz hatete liu husi konferensia ba imprensa iha salaun bankada CNRT iha Parlamentu Nasionál, Dili Tersa 19 Janeiru 2021.
Deputada Carmelita sita konstituisaun RDTL iha artigu 145 katak OJE tenke ka’er ba prinsipiu ba efikasia no efisiensia.
“Lei OJE 2021 nia la kompri lei orsamentu jestaun finanseira ne’ebé sai nu’udar matadalan ba OJE, hahu husi nia estrutura. Estrutura ba orsamentu ne’e la priense tiha ona katak nia estrutura ne’e tenke iha nia kapitulu tenke iha nia titulu, tenke iha verba sira,” nia esplika.
Alkatiri lansa ona Ferry HAKSOLOK iha 2017
Prezidente Autoridade RAEOA Mari Alkatiri habosok tiha Dom Carlos Filipe Ximenes Belo, SDB ho Madre Guilhermina ba lansa ro HAKSOLOK iha Portugal iha loron Sesta 26 Maiu 2017, maibé to'o ohin loron ro HAKSOLOK seidauk mai hela de'it. Foto Media ISQ.
Ferry HAKSOLOK ne’e lansa tiha ona husi Prezidente Autoridade RAEOA, Mari Alkatiri iha loron Sesta 26 Maio 2017 iha Portugal, no konsege husik tun ró ferry haksolok ba tasi Figueira da Foz-Portugal. Antes atu hala’o lansamentu ba ró foun Timor nian ne’ebé hanaran Haksolok ne’e hetan mós bensaun husi Amo Bispo Dom Carlos Ximenes Belo, SDB no sai hanesan Inan Sarani (Madrinha) ba Ro Haksolok mak Madre Guilhermina Marcal husi Canossa Timor-Leste.
Ró-Ferry Haksolok ne’ebé Governu Timor-Leste sosa no halo konstrusaun iha Portugal husi empreza Portuguesa Atlanticeagle Shipbuilding no ninian Konsultor husi ISQ-Portugal remata ona no iha loron Sesta 26 Maiu 2017 hetan ona bensaun husi Amu Bispo Dom Carlos Ximenes Belo hodi husik tun ba Tasi Figueira da Foz iha Portugal.
Empreza ISQ ne’ebé sai nu’udar konsultor ba konstrusaun ró ne’e katak Ferry Haksolok ho nia naruk hamutuk metro 72 ne’e iha kapasidade atu transporta pasajeiru nain 377, kareta 23 no sasan seluk tan.
Vise Ministru Obras Públiku Tranporte no Telekomunikasaun (MOPTK) Inacio Moreira iha 2017 katak, ró foun ne’e atu sosa planeia husi kintu governu konstitusionál iha 2014 hodi mai apoiu ró Nakroma ne’ebé halo operasaun kleur ona iha nasaun foun ne’e.
Iha tempu ne’eba Mari Alkatiri selu tiha ona osan hamutuk Euro miliaun 13 resin ba kompañia Portuguesa Atlanticeagle Shipbuilding, maibé tuir informasaun ne’ebé iha katak kompañia ne’e deve hela kompañia rua seluk ne’ebé ikus mai lori malu ba Tribunal hodi kauza sira prende tiha Ferry HAKSOLOK, no husu ba governu Timor-Leste tenke selu tan miliaun $16,9 mak ró ne’e foin bele mai Timor-Leste.
Author: Marcelino BataWebsite:https://www.oekusipost.comEmail:Este endereço de email está sendo protegido de spambots. Você precisa do JavaScript ativado para vê-lo.
Jornalista
Jornalista TOP.
Bandu atu simu envelope ka sasan ruma husi fonte informasaun sira.
